کشورهای زیادی در جهان تجربه حذف صفر از پول خود را آزموده‌اند اما ایران با وجود ان‌که سال‌هاست این بحث را در فضای اقتصادی خود طرح کرده، همچنان اقدامی عملی در این بخش ندارد.
زهرا علی‌اکبری– حذف صفر از پول ایران سال‌های طولانی فضای رسانه‌ای را به خود مشغول کرده است اما هیچ‌گاه این مهم وارد واردی عملی نشده است. سابقه ایده حذف صفر از پول ملی در ایران به دهه ۷۰ برمی‌گردد و این موضوع در سال ۷۲ در دستور کار اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی قرار گرفت اما برخی مسئولان با این اقدام موافق نبودند و بررسی‌های لازم متوقف شد. در زمان ریاست‌جمهوری احمدی نژاد،محمود بهمنی، رئیس کل وقت بانک مرکزی، به دستور رئیس‌جمهور مأمور به آغاز مطالعات این طرح شد، اما این طرح هرگز به مرحله اجرا نرسید.
در عین حال در دولت حسن روحانی نیز این موضوع مجددا در دستور کار قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۳۹۸، لایحه‌ای در دولت مصوب گردید. این لایحه اما به بهارستان نرسید. حالا با طرح دوباره این موضوع به نظر می‌رسد ایران قصد دارد وارد دوران تازه‌ای شود و در صورت تصویب مجلس از اسکناس‌های جدید و واحد پولی تازه رونمایی کند . در لایحه مصوب، حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد از ریال به تومان پیش‌بینی شده است.
بیشتر بخوانید:
کامران ندری: حذف صفر هیچ کمکی به کاهش تورم نخواهد کرد
شهرام دبیری در واکنش به طرح بحث تازه در این خصوص توضیحاتی داد و با بیان اینکه لایحه جدیدی در خصوص حذف ۴صفر از پول ملی به مجلس ارائه نشده است، اظهار کرد: این لایحه در دولت دوازدهم و در سال ۱۳۹۸ با یک فوریت به مجلس ارائه شده و اتفاق جدیدی برای آن صورت نگرفته است. وی افزود: در ابتدای دولت چهاردهم بنا به قاعده مرسوم، دولت همه لوایح معوقه دولت‌های قبل که بیش از ۱۸۰ لایحه بود را بررسی و به استثنای چند لایحه مابقی را برای ادامه بررسی در مجلس مورد تایید قرار داد که این لایحه هم جزو همین لوایح است و دولت نه تقاضای استرداد آن را داده و نه برای آن تقاضای اولویت داده است. دبیری ادامه داد: این لایحه در حال حاضر هم در کمیسیون اقتصادی برای رفع ایرادات شورای نگهبان در حال بررسی است.
تجربه‌ی حذف صفر از پول ملی اما در کدام کشورها آزموده شده است؟
کدام کشور پیشقدم شد؟
آلمان پیشقدم حذف صفر از پولش بوده است. نخستین نمونه حذف صفر از پول ملی کشورها به سال‌های بحرانی بعد از جنگ جهانی اول در برخی کشورهای اروپایی بازمی‌گردد. آلمان در زمان جمهوری وایمار در سال‌های ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۳ تورم بسیار شدیدی را از سر گذراند. در سال ۱۹۲۳میلادی، قیمت‌ها در آلمان، هر دو روز دوبرابر می‌شدند.
در نوامبر ۱۹۲۳ میلادی، ارزش هر دلار آمریکا معادل با ۴.۲ هزار میلیارد مارک آلمان بود! تورم که بالا گرفت، «رایش‌بانک» آلمان به سرعت به سراغ چاپ اسکناس‌های جدید رفت. اسکناس ۵۰ هزار مارکی در سال ۱۹۲۲ چاپ شد و وقتی دیدند با این سرعت تورم، این اسکناسِ درشت، کفاف معاملات را نمی‌دهد، اسکناس ۱۰۰ هزار میلیارد مارکی نیز در سال ۱۹۲۳ چاپ شد.
در همین سال ۱۹۲۳ بود که دولت آلمان به سراغ حذف ۱۲ صفر از پول خود رفت و با معرفی یک واحد پولی جدید به نام «رنتن مارک»، یکی از مهم‌ترین نمونه‌های حذف صفر از پول کشورها رقم خورد. یک کشور اروپایی دیگر به نام اتریش که در سال‌های پس از فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان، وضعیت اقتصادی دشوار و تورم شدیدی را تجربه می‌کرد در سال ۱۹۲۵، چهار صفر از پول خود حذف کرد. مجارستان هم در سال ۱۹۲۷ به سراغ تغییر واحد پولی و حذف صفر از چهره اسکناس‌های خود رفت.
مجارستان در سال ۱۹۲۵ چهار صفر از پول خود برداشت اما بعد از جنگ جهانی دوم ابرتورم بحرانی جدی در اقتصاد این کشور پدید آورد. مجارستان در این دوره ۱۲ صفر از پول خود برداشت و واحد پولی خود را به فورینت تغییر داد.
فرانسه نیز در سال ۱۹۶۰ دو صفر از واحد پولی خود حذف کرد و «فرانک جدید» جای «فرانک» معرفی کرد.
همچنین هلند در دهه‌ی شصت میلادی چهار صفر از پول خود برداشت.
کره جنوبی بعد از جنگ دو کره در سال ۱۹۵۷، دو صفر و در سال ۱۹۶۳ یک صفر دیگر را نیز برداشت.
شیلی هم دوبار صفر از پول ملی‌اش حذف کرد. در سال ۱۹۶۰ سه صفر و در سال ۱۹۷۵ و پس از رویارویی با موج جدید تورم سه صفر.
آرژانتین چهار بار نسبت به حذف صفر اقدام کرده است. سال ۱۹۷۰، دو صفر، سال ۱۹۸۳، چهار صفر، سال ۱۹۸۵، سه صفر و سال ۱۹۹۲ چهار صفر. لازم به توضیح است حذف سیزده صفر هم آرژانتین را از تورم‌های جدید نجات نداد و تورم در این کشور همچنان بالاست.
برزیل ۵ بار نسبت به حذف صفر اقدام کرد. در سال ۱۹۴۲ سه صفر، سال ۱۹۶۷ سه صفر، سال ۱۹۸۶ و ۱۹۸۹، مجموعاً ۶ صفر و سال ۱۹۹۳ نیز سه صفر.
روسیه فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۸ میلادی ۳ صفر از پول برداشت. بلغارستان در سال ۱۹۹۹ میلادی سه صفر از پول ملی خود حذف کرد.
ترکیه نیز در سال ۲۰۰۵ میلادی ۶ صفر از پول ملی خود حذف کرد که البته این تجربه موفق بود.
جمهوری آذربایجان سال ۲۰۰۶ دو صفر از پول ملی حذف کرد. ترکمنستان نیز در سال ۲۰۰۹ عیناً همین کار را کرد.
زیمبابوه در سال ۲۰۰۶، سه صفر از پول و در سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۰ صفر از پول خود برداشت. در سال ۲۰۰۹ نیز ۱۲ صفر دیگر از پول خود حذف کرد اما مشکلات حل نشد.
ونزوئلا از سال ۲۰۰۸ با حذف ۱۴ صفر از پول ملی تلاش کرده مشکلات را حل کند اما موفق نشده است.
حال باید دید آیا ایران می‌تواند با حذف صفر از پول خود توفیقی به دست اورد و مانع از بازگشت دوباره‌ی صفرها شود؟