حدود یک هفته پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ارتش آمریکا دستوری به سه شرکت هواپیمایی باری صادر کرد که بر اساس آن ۱۱ پرواز حامل گلوله‌های توپخانه و دیگر تسلیحات که قرار بود به اوکراین ارسال شوند، متوقف شده‌اند.
به گزارش خبرآنلاین، به نقل از یورونیوز، این سه شرکت قرار بود از یک پایگاه هوایی در ایالت دلاور آمریکا و همچنین یک پایگاه نظامی این کشور در امارات عربی متحده این پروازها را انجام دهند. خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: تنها در چند ساعت، مقامات اوکراینی در کی‌یف و همچنین مسئولان هماهنگ‌کننده در لهستان با پرسش‌های اضطراری به واشنگتن مراجعه کردند. چه کسی دستور توقف این پروازها را داده بود؟ آیا این توقف، دائمی بود یا موقت؟
مقامات ارشد امنیت ملی در کاخ سفید، پنتاگون و وزارت خارجه نیز پاسخی نداشتند. اما ظرف یک هفته، پروازها از سر گرفته شدند.
منشأ دستور توقف پروازها
براساس اسناد فرماندهی حمل‌ونقل آمریکا (TRANSCOM) که توسط خبرگزاری رویترز بررسی شده، منشأ این دستور شفاهی، دفتر «پیت هگست»، وزیر دفاع، بوده است.
این تصمیم اندکی پس از جلسه‌ای در دفتر بیضی کاخ سفید در تاریخ ۳۰ ژانویه گرفته شد؛ جلسه‌ای که با حضور ترامپ، هگست و سایر مقام‌های ارشد امنیت ملی درباره اوکراین برگزار شد. دو منبع مطلع از جلسه گفتند که در آن جلسه، ایده توقف کمک به اوکراین مطرح شد، اما رئیس‌جمهور هیچ دستور مستقیمی برای توقف کمک صادر نکرد. به گفته سه منبع آگاه، نه ترامپ از دستور شفاهی هگست مطلع بود و نه سایر مقام‌های حاضر در جلسه.
با این حال، کاخ سفید در پاسخ به رویترز اعلام کرد که «پیت هگست» طبق دستور رئیس‌جمهور برای توقف موقت کمک‌ها اقدام کرده است. اما مشخص نکرد که چرا مقامات کلیدی در تصمیم‌سازی سیاست خارجی از این دستور بی‌اطلاع بودند و چرا این تصمیم به‌سرعت لغو شد.
کارولاین لویت، سخنگوی کاخ سفید، در بیانیه‌ای گفت: «مذاکرات برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین روندی پیچیده و پویاست. ما قصد نداریم جزئیات تمام گفت‌وگوهای بین مقامات ارشد دولت را اعلام کنیم. آنچه مهم است، این است که امروز نسبت به زمان آغاز به‌کار رئیس‌جمهور ترامپ، جنگ به پایان نزدیک‌تر شده است.»
هزینه‌های مالی و سردرگمی در سیاست‌گذاری
براساس اسناد بررسی‌شده توسط رویترز، توقف این پروازها حدود ۲.۲ میلیون دلار برای فرماندهی حمل‌ونقل آمریکا هزینه داشت. این نهاد در پاسخ به درخواست رویترز اعلام کرد که هزینه واقعی ۱.۶ میلیون دلار بوده، چرا که یکی از ۱۱ پرواز کنسل‌شده بدون هزینه بود.
یک ماه بعد، در تاریخ ۴ مارس، به‌طور رسمی اعلام شد که کمک‌های نظامی تصویب‌شده در دوران بایدن متوقف شده است. این ماجرا که برای نخستین‌بار توسط رویترز گزارش می‌شود، نشان‌دهنده فرآیند گاه بی‌نظم سیاست‌گذاری در دولت ترامپ و ساختار فرماندهی‌ای است که حتی برای اعضای ارشد دولت نیز مبهم است.
آشفتگی در پنتاگون و تضاد دیدگاه‌ها
به گفته پنج منبع آگاه، وقفه چند روزه در ارسال کمک‌های نظامی به اوکراین، نشان‌دهنده نوعی سردرگمی در اجرای سیاست‌های امنیت ملی است. در پنتاگون، این آشفتگی «رازی آشکار» است؛ بسیاری از مقام‌های فعلی و سابق از اختلافات عمیق داخلی، کینه‌های قدیمی و حضور کارمندان بی‌تجربه در این وزارتخانه انتقاد کرده‌اند.
رویترز نتوانسته زمان دقیق صدور دستور از سوی دفتر وزیر دفاع را مشخص کند، اما دو منبع گفته‌اند که مقام‌های اوکراینی و اروپایی در تاریخ ۲ فوریه درباره توقف ارسال سلاح‌ها سؤال کرده‌اند. اسناد فرماندهی حمل‌ونقل آمریکا نشان می‌دهد که دستور شفاهی از «وزیر دفاع» برای توقف پروازها صادر شده بود و این پروازها تا ۵ فوریه از سر گرفته شده بودند.
مارک کنسیان، کارشناس امور دفاعی و افسر بازنشسته نیروی دریایی آمریکا در این خصوص می‌گوید: «این رفتار با فلسفه مدیریت دولت ترامپ سازگار است؛ سریع عمل کن، چیزها را به هم بزن و بعد درستش کن. این سیاست برای سیلیکون‌ولی شاید کار کند، اما برای نهادهایی که قرن‌ها سابقه دارند، مشکل‌ساز می‌شود.»
فشار سیاسی، نقش مشاوران و واکنش اوکراین
به گفته یک مقام اوکراینی، توقف پروازها باعث نگرانی شدید در کی‌یف شد. آن‌ها از مسیرهای مختلف تلاش کردند اطلاعات کسب کنند، اما نتیجه‌ای نگرفتند. بعداً، دولت آمریکا این توقف را به «مسائل داخلی» نسبت داد. مقامات اوکراینی از اظهار نظر رسمی خودداری کردند. ارسال تسلیحات به اوکراین نیاز به تأیید چندین نهاد دارد و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. بیشتر کمک‌های نظامی آمریکا از طریق لهستان و با هماهنگی نمایندگان اوکراینی وارد این کشور می‌شود. هنوز مشخص نیست که در زمان توقف، چه میزان کمک در لهستان ذخیره شده بود یا آیا جریان ارسال تسلیحات به اوکراین به‌طور کامل متوقف شده بود یا خیر.
همزمان با این تحولات، چند تن از مشاوران ارشد وزیر دفاع در تاریخ ۱۵ آوریل به اتهام افشای اطلاعات محرمانه از پنتاگون اخراج شدند. خود هگست نیز همچنان تحت بررسی‌های رسمی قرار دارد و ادعا می‌کند این انتقادات ناشی از «نارضایتی کارمندان» است.
اختلافات در درون دولت و تغییر مسیر ناگهانی
چهار منبع آگاه گفتند گروهی از کارکنان پنتاگون که تجربه دولتی ندارند و مدت‌ها مخالف کمک نظامی به اوکراین بوده‌اند، وزیر دفاع را تشویق کرده‌اند که روند ارسال کمک‌ها را متوقف کند.
در جلسه ۳۰ ژانویه، هگست با یادداشتی از مشاوران خود حاضر شد که خواستار بررسی توقف کمک‌ها برای فشار بر روسیه در مذاکرات صلح بودند. در این جلسه، مایک والتز مشاور امنیت ملی و کیت کلاگ، نماینده امور اوکراین نیز حضور داشتند.
با وجود تهدیدهای انتخاباتی ترامپ برای توقف کمک، او در این جلسه هم از صدور دستور رسمی خودداری کرد.
در نهایت، به گفته منابع مطلع، مایک والتز برای لغو دستور توقف پروازها مداخله کرد. او اخیراً از سمت خود کنار گذاشته شده و قرار است به‌عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل معرفی شود.
درگیری جناح‌ها و نگاه متفاوت به نقش آمریکا
پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین ادامه یافت. دو نفر از نزدیک‌ترین نمایندگان ترامپ یعنی «کیت کلاگ» و «استیو ویتکاف» مأموریت یافتند که با روسیه و اوکراین برای دستیابی به صلح مذاکره کنند.
در همین حال، در پنتاگون، برخی مشاوران وزیر دفاع پشت درهای بسته در حال تدوین سیاست‌هایی برای پایان دادن و یا دست‌کم کاهش حمایت‌ها از اوکراین بودند. این گروه به جریان ضد مداخله‌گرایانه در سیاست خارجی تعلق دارند؛ دیدگاهی که توسط معاون رئیس‌جمهور، «جی‌دی ونس»، نیز حمایت می‌شود و بر تمرکز بر چین و کاهش تعهدات در اروپا و خاورمیانه تأکید دارد.
این اختلافات، فرآیند تصمیم‌سازی را دشوار کرده است. پنج منبع آگاه گفتند که در حالی که کلاگ و ویتکاف مشغول تلاش برای دستیابی به صلح هستند، گروهی در پنتاگون به‌دنبال کاهش حمایت‌های آمریکا از اوکراین بوده‌اند؛ رویکردی که باعث نارضایتی کی‌یف و فشار بر متحدان اروپایی شده است.
در همین حال، آمریکا قراردادی با اوکراین برای دسترسی به منابع معدنی نادر این کشور امضا کرده که مقامات آمریکایی آن را تلاشی برای جبران هزینه‌های جنگ می‌دانند.
با وجود توقف‌های کوتاه‌مدت در فوریه و مارس، ارسال آخرین بخش کمک‌های تصویب‌شده در دولت بایدن اکنون از سر گرفته شده و هنوز سیاست رسمی جدیدی از سوی دولت ترامپ اعلام نشده است.
315 315