کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به بررسی چالش‌ها و اقتضائات یادگیری نسل آلفا، در کنار ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نسل پرداخت و گفت: نسل آلفا دوست دارد همه چیز را زیر سوال ببرد و ما باید اجازه بدهیم که آن‌ها بپرسند.
به گزارش خبرآنلاین از اصفهان، زهرا ابراهیمی، امروز (شنبه) در وبینار «رشدآوند» با بررسی چالش‌ها و اقتضائات یادگیری نسل آلفا، به ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نسل اشاره و اظهار کرد: براساس دیدگاه کارل مانهایم (Karl Mannheim) فیلسوف و جامعه‌شناس مجاری‌الاصل، مفهوم نسل به گروه سنی یا مجموعه‌ای از افراد اطلاق می‌شود که در دوره زمانی تقریباً یکسانی متولد شده‌اند، در فضای تاریخی یکسانی زندگی کرده‌اند و خصوصیات مشترک، آگاهی نسلی، رفتارها و تجارب سنی نسبتاً مشابهی دارند.
وی با بیان اینکه جامعه‌شناسان معتقدند که نسل‌ها، حافظه تاریخی مشترک دارند، اظهار کرد: جامعه شناسان نسل را یک پدیده اجتماعی می‌دانند؛ بدین معنا که افراد در هر نسل دارای فرهنگ جمعی مشترکی بوده، دارای علایق خاص و مهمتر از همه دارای حافظه مشترک تاریخی، سیاسی و فرهنگی در مورد سرنوشت خود هستند.
دسته‌بندی نسل‌ها
ابراهیمی با اشاره به اینکه جامعه‌شناسان غربی نسل‌ها را به هفت دسته تقسیم کرده‌اند، توضیح داد: نسـل بـزرگان که جنگ جهانی اول و رکود اقتصادی را تجربه کرد. (۱۳۸٠ تا ۱۳٠۸ شمسی)، نسل خاموش که جنگ جهانی دوم را تجربه کرده و اطاعت‌پذیر و اهل سکوت بودند. (۱۳٠۸ تا ۱۳۲۵ شمسی)، نسل سوم یا بیبی بومرها اولیـن نسـلی اسـت کـه پـس از جنـگ جهانـی دوم متولـد شـده‌اند و نسلی که در دوران رفاه، صلح و رونق اقتصادی زندگی کردند. ( ۱۳۲۵ تا ۱۳۴۳ شمسی)، نسل X که با آغاز بحران‌های مالی جهانی و بیکاری مواجه شد. ( ۱۳۴۳ تا ۱۳۶٠)، نسل Y که تقریباً معادل دهه شصتی‌های ما هستند. نسل Z که معادل متولدین ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۱ و نسل Alpha که اکنون حداکثـر ۱۲ سـال دارنـد. (۱۳۹۱ تا ۱۴٠۳) این هفت دسته را شکل می دهند.
شکاف نسلی و اصطکاک نسلی
کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان گفت: انقلاب صنعتی باید ما را متوجه کند که ما از یک پارادیم تک جهانی به پارادایم دو جهانی وارد شدیم. نسل ما به فضای دیجیتال هجرت کرد، اما نسل آلفا در این فضا متولد شد. کودکان ما در فضای مجازی با چهار هزار فرهنگ جهانی روبه‌رو هستند. اینجا به تفاوت نسلی و به عدم شناخت نسبت به فرزند خودمان می‌رسیم و شکاف نسلی رخ می‌دهد.
ابراهیمی رشـد سـریع فنـاوری، افزایـش امیـد بـه زندگـی، پیشـرفت‌های پزشـکی و کاهــش محــدوده ســنی نســل‌ها را عواملی دانست که سبب حضــور بیشــتر از شــش نســل در کنــار هــم در جوامــع آینــده خواهد شد و تصریح کرد: اگــر این رویه به درســتی مدیریــت نشــوند، منجــر بــه ارتبــاط ضعیف‌تـر، کاهـش بهـره‌وری، کاهـش وحـدت و مـوارد دیگـر خواهـد شـد کـه در نهایـت اصطکاک نسلی را بــه دنبــال خواهــد داشــت.
کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره با اینکه این نسل از ابتدای زندگی‌شان با محصولات فناورانه همراه بوده و به نوعی بومی دیجیتال و نسل اینترنت یا شبکه هستند، اضافه کرد: آن‌ها فرزندان نسل هزاره و اغلب خواهران و برادران کوچکتر نسل z هستند. جمعیــت نســل آلفــا روز بــه روز در حــال افزایــش اســت و پیش‌بینــی می‌شــود کــه تعــداد آن‌هــا در ســال ۲٠۲۵ بــه حــدود دو میلیــارد نفــر در ســطح جهــان برســد.
روش‌های موثر آموزش و یادگیری متناسب با ویژگی‌های نسل آلفا
ابراهیمی با توجه به ویژگی نسل آلفا یعنی پیوند قوی با فناوری که سبب سواد فناوری و سواد دیجیتال بالای این نسل است، اظهار کرد: برنامه آموزشی مناسب این نسل باید دارای این ویژگی‌ها باشد؛ ۱ ـ ادغام فعالانه فناوری در برنامه‌های درسی ۲ ـ استفاده از روش‌های یادگیری ترکیبی (ترکیبی از آموزش‌های حضوری و آنلاین)
وی در مورد یادگیری تلفیقی یا Blended learning که به عنوان یادگیری ترکیبی نیز شناخته می‌شود، توضیح داد: این نوع یادگیری یک رویکرد آموزشی است که در آن شیوه‌های نوین آموزش بر خط و امکانات آموزش سنتی با هم تلفیق شده و در خدمت یک هدف مشترک آموزشی قرار می‌گیرند.
کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان استفاده از پلتفرم‌های تعاملی و شبکه‌های اجتماعی آموزشی را یکی دیگر از روش‌های آموزشی نسل آلفا دانست و خاطرنشان کرد: پیش نیاز استفاده از این روش، بالا بردن سطح سواد رسانه کودکان است.
وی آموزش مهارت‌های سواد دیجیتال و تفکر انتقادی در فضای آنلاین، تشویق به تولید محتوای دیجیتال توسط دانش‌آموزان و تشویق به یادگیری سیار (Mobile Learning) را از دیگر روش‌های آموزشی معرفی کرد و گفت: پروسه آموزش چند ویژگی دارد. اول اینکه تحمیلی نیست و نیاز به زمینه‌سازی دارد. همچنین موقتی، تک‌بعدی و بی‌هدف نیست. توجه به این مطلب سبب اقناع‌سازی برای یادگیری سیار می‌شود.
ابراهیمی در مورد یادگیری سیار یا mobile learning توضیح داد: این یادگیری، نظریهٔ جدیدی است که به تازگی در مجامع آموزشی مطرح شده‌است. قدیمی‌ترین تعریفی که از یادگیری سیار وجود دارد را کلارک کوین ارائه داده است. این یادگیری باعث می‌شود تا شما در هر زمان که بخواهید به منابع دسترسی پیدا کنید. به عبارتی یادگیری سیار، یادگیری الکترونیکی است که مستقل از زمان، مکان و فضاست.
نسل آلفا و دست برنداشتن از علایق خود
وی با اشاره به خصیصه نسل آلفا مبنی بر دست برنداشتن از علایق خود، پیوند دادن یادگیری به علایق و سرگرمی‌های دانش‌آموزان را روش آموزشی مناسبی دانست و افزود: نسل آلفا کاملاً دیداری است، پس زمان زیادی را برای گفت‌وگو با آن‌ها صرف نکنید. پروژه‌هایی مانند؛ ساخت ویدئوهای آموزشی، طراحی وب‌سایت‌ها، تولید پادکست‌ها یا ایجاد انیمیشن‌ها می‌توانند در این زمینه بسیار موثر باشند.
کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ویژگی دیگر نسل الفا را رهبری دانست و افزود: یک ایده خوب برای آموزش این کودکان شامل این موارد است؛ ۱ ـ ایجاد فرصت‌های رهبری در کلاس ۲ ـ تشکیل گروه‌های دانش‌آموزی با اهداف مشخص ۳ ـ اجرای پروژه‌های مشارکتی با نقش‌های رهبری چرخشی ۴ـ تاکید بر مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی.
وی گفت: زندگی در لحظه (Live in the moment) از خصیصه‌های نسل آلفاست. لذا تقسیم مطالب آموزشی به بخش‌های کوتاه و قابل هضم، ایجاد تنوع در فعالیت‌های کلاسی، ارائه بازخورد فوری و پاداش‌های سریع، ایجاد فرصت‌های یادگیری مبتنی بر پروژه با اهداف کوتاه مدت؛ راهکارهایی برای ارائه یک آموزش مناسب است.
ابراهیمی با اشاره به انتخابگر بودن نسل آلفا گفت: دادن حق انتخاب در موضوعات و محتوای یادگیری، انعطاف‌پذیری در زمان انجام تکالیف، دادن حق انتخاب در مکان یادگیری، شیوه‌های ارائه یادگیری و نوع تکالیف راهکاری برای آموزش با توجه به این ویژگی است.
وی با اشاره به احساس تنهایی در این نسل بیان کرد: یک آموزش مؤثر باید از طریق طراحی فعالیت‌هایی که نیازمند همکاری، بحث و تعامل چهره به چهره بین دانش‌آموزان است، تشویق به فعالیت‌های اجتماعی و تشویق به فعالیت‌های خارج از فضای مجازی انجام شود.
کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان نسل آلفا را مشتاق طرح سوال در کلاس دانست و اظهار کرد: یکی از کارهای دشمن این بود که با توجه به این ویژگی، شروع به طرح شبهه کرد و چون پاسخی وجود نداشت، فرزند ما فکر کرد که حتماً نیمی از حقیقت از او پنهان شده است. ایجاد یک محیط کلاسی امن و حمایتی، تشویق فعالانه به پرسشگری، ارزش قائل شدن برای سوالات، استفاده از سوالات دانش‌آموزان به عنوان نقطه شروع بحث، استفاده از فناوری برای جمع‌آوری سوالات و پیگیری سوالات بی‌پاسخ؛ روش‌هایی برای جذاب‌سازی آموزش برای این دسته از دانش‌آموزان است.
ترجیح فعالیت‌های گروهی به فعالیت‌های فردی
وی ترجیح فعالیت‌های گروهی به فعالیت‌های فردی را از دیگر ویژگی‌هایی نسل آلفا معرفی کرد و افزود: یادگیری جمعی و نه فردی، تکالیف گروهی، کار تیمی، تقسیم وظایف، گروه‌بندی بر اساس اهداف آموزشی و علایق مشترک، تعیین نقش‌های مشخص در گروه‌ها، ایجاد فرصت برای بحث و تبادل نظر در گروه‌ها و مسابقات و چالش‌های گروهی برای آموزش این نسل کارآمد است.
کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به دید انتقادی داشتن نسل آلفا اشاره کرد و افزود: نسل آلفا دوست دارد همه چیز را زیر سوال ببرد و ما باید اجازه بدهیم که آن‌ها بپرسند. تشویق به پرسیدن سوالات چرا؟ و چگونه؟ تشویق به بحث و مناظره، تحلیل اخبار و رویدادها و ارائه تکالیف تحلیلی به جای تکالیف صرفاً حفظی سبب می‌شود که مباحث تربیتی و آموزشی به صورت موفق‌تر به آنان منتقل شود.
نسلی دچار شتابزدگی و کاهش تمرکز
وی دوست داشتن جهان‌های تخیلی را از خصیصه نسل آلفا برشمرد و تصریح کرد: با بهره از این ویژگی برای آموزش از داستان‌سرایی و روایت‌گری استفاده کنید. هم چنین نسل آلفا دچار شتابزدگی و کاهش تمرکز هستند. لذا تقسیم مطالب آموزشی به بخش‌های کوتاه‌تر و جذاب‌تر، آموزش مهارت‌های تمرکز و توجه، استفاده از تایمر و تکنیک‌های مدیریت زمان، ایجاد محیط‌های یادگیری بدون عوامل مزاحم و استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌هایی که نیازمند تمرکز و دقت هستند؛ می‌توانند تکنیک‌هایی برای آموزش بهتر محسوب شوند.
ابراهیمی انتظار پاسخگویی سریع را از ویژگی‌های جذاب این نسل دانست و گفت: فضای مجازی طوری است که سریع پاسخ را ارائه می‌دهد. پس استفاده از ابزارهای ارزیابی آنلاین با بازخورد فوری، ارائه بازخورد شفاهی در حین فعالیت‌های کلاسی، استفاده از ایموجی‌ها و واکنش‌های سریع در پلتفرم‌های آنلاین و استفاده از زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی به آموزش مؤثر کمک خواهند کرد.
وی به یادگیری تعاملی اشاره کرد و ادامه داد: آموزش همسالان، بحث‌های گروهی و تبادل نظر، تدریس معکوس (Flipped Classroom) که کلاس درس معکوس یک مدل آموزشی است که دانش‌آموزان محتوای آموزشی را در خانه و از طریق ویدئوهای آموزشی آنلاین و یا به صورت آفلاین یاد می‌گیرند و معلم در کلاس درس به رفع ایرادت و پاسخ به سوال‌های دانش آموزان و صحبت با آن‌ها می‌پردازد و سازماندهی جلسات پرسش و پاسخ با محوریت دانش‌آموزان؛ سبب انتقال بهتر مفاهیم آموزشی به نسل آلفا می‌شود.
تمایل نسل آلفا به مشاهده محتواهای دیداری به جای شنیدن
کارشناس اخلاق دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با تأکید بر تمایل نسل آلفا به مشاهده محتواهای دیداری به جای شنیدن گفت: با توجه به این ویژگی باید از راهکارهایی چون استفاده از انواع مختلف ویدئوها، نمایش ویدئوها در کلاس درس و بحث در مورد آن‌ها و تشویق دانش‌آموزان به تولید ویدئوهای آموزشی بهره برد.
وی قابلیت و توانایی چندکاره بودن (Multitasking) نسل آلفا را به عنوان آخرین ویژگی برشمرد و اظهار کرد: طراحی فعالیت‌های یادگیری چندوجهی و جذاب، ارائه تکالیف با انعطاف‌پذیری در انتخاب و ادغام موضوعات درسی مختلف در یک پروژه بسیار در آموزش این نسل مؤثر است.
ابراهیمی در پایان کلام و بر اساس مطالبی که ارائه داد، نسل آلفا را دارای پنج ویژگی مهم دانست و تاکید کرد بی‌توجهی به این ویژگی‌ها در امر آموزش، یادگیری این نسل را عقیم خواهد گذاشت؛ بنابراین کسانی که به دنبال ایده‌پردازی و شرکت در رویداد ملی رشدآوند هستند و قرار است برای امر آموزش ایده‌های خود را ثبت نمایند باید خصوصیات این نسل را مورد مداقه و تدقیق قرار دهند. مولفه‌های مورد تاکید عبارت‌اند از ۱. پیوند قوی با فناوری ۲. زندگی در لحظه ۳. انتخابگر بودن ۴. شتابزدگی وکاهش تمرکز ۵. تعامل‌پذیری بالا که بی‌توجهی به این ویژگی‌ها در ایده‌پردازی، نتیجه‌ای جز ارسال ایده‌های تکراری و ناکارآمد نخواهد داشت.
48