«رها» فیلم قابل قبول و موفقی است و نکته‌ای که از ابتدا جلب توجه می‌کند تلاش تمامی عوامل این فیلم برای به تصویر کشیدن یک مفهوم عمیق است. در الفبای علم اقتصاد که معمولا در همان ترم‌های اول به دانشجویان اقتصاد آموزش داده می‌شود، تاثیر تورم است که فراتر از تاثیرات صرف اقتصادی است.
فیلم «رها» اتفاقا تاثیرگذاری تورم و مشکلات اقتصادی را بررسی کرده است. از منظر توسعه که تخصص من هست، هم می‌توان فیلم را بررسی کرد. محو یا کاهش فقر یکی از اهدافی است که معمولا متخصصین توسعه و سیاستگذاران هدف‌گیری می‌کنند. اگر به ادبیات توسعه نگاه کنید می‌بینید که یکی از اهداف اصلی، محو فقر مطلق است. در فیلم «رها» می‌بینیم راننده‌ای که شغلی مهم و پایدار داشته به دلیل عاطفی آن را رها کرده و به شغلی آزاد و کم درآمد روی آورده. علت ترک شغل نیز حادثه‌ای بوده که بروز آن خود احتمالا ریشه در فقر یا نابسامانی‌های اقتصادی اجتماعی داشته است. بنابراین فقر، دو خانواده را دچار مشکل جدی و فروپاشی کرده است. خانواده توحید هم به دلیل آسیب‌های اقتصادی دچار مشکلات معیشت و آسیب‌های روحی و روانی شدند.
به شخصه فکر می‌کنم ساخت فیلم‌هایی از جنس «رها» در جامعه ما ضروری است و می‌تواند تاثیرگذار باشد. چرا که اساسا ابزار هنر، تاثیر عمیق‌تری بر مخاطب می‌گذارد و جنبه‌های هنری متعددی که در فیلم «رها» قابل مشاهده است و این تاثیرگذاری را دو چندان می‌کند. فیلم‌هایی از این دست می‌تواند به حکمرانان و تصمیم‌گیران نکاتی را یادآوری کند که فقر چه تبعات مخربی بر جامعه می‌گذارد.
البته به نظرم مخاطب این فیلم علاوه بر نخبگانی که اقتصاد خواندند، مسئولان و تصمیم‌گیران هستند. اگر چه کم و بیش به لحاظ عمومی شاید خیلی‌ها بدانند فقر چقدر در جوامع اثرگذار است، اما اگر با ابزار هنری از جمله این فیلم آمیخته شود، به نظرم تاثیرات عمیق‌تری می‌گذارد و امیدوارم افرادی که تصمیم گیرنده هستند این فیلم را ببینند و لازم است بیش از گذشته در تحلیل این فیلم و در تحلیل اثرات متعدد فقر بر زندگی مردم قلم بزنند.
«رها» را از زاویه‌ای دیگه نیز می‌توان تحلیل کرد. سقوط یک خانواده از طبقه متوسط به طبقه‌ای پایین‌تر که به دلایل مختلف در شرایط فعلی کشور به وفور تجربه شده، به خوبی در فیلم «رها» منعکس شده است. در ادبیاتِ اقتصاد، موضوعی داریم به این شکل که افراد با سطح درآمدی معین مدتی زیست می‌کنند و به مرور الگوی مصرفی خودشان را شکل می‌دهند.
در فیلم «رها»، خانواده رها به سطحی معین از الگوی مصرف عادت داشته و در این ساختار رها دارای لپ تاپی پیشرفته بود و این امکان را داشته که در کلاس‌های هنری شرکت کند. با سقوط این خانواده به طبقه‌ای پائین‌تر، لپ تاپ رها به سرقت رفته اما رها متناسب با درآمد قبلی که در طبقه متوسط داشته، انتظار داشتن لپ تاپی در همان حد است اما توحید پدر خانواده قادر به خرید لپ تاپی در آن حد نیست. مقاومت در برابر کاهش الگوی مصرف که اتفاقا در ادبیات اقتصاد به «تئوری چرخ دنده‌ای»مشهور است، باعث می‌شود که حوادث این فیلم اتفاق بیفتد.
حوادثی که ریشه در فقر داشته و منجر به فروپاشی دو خانواده و کشته شدن دو جوان از این دو خانواده شود. این موضوع به خوبی در فیلم منعکس شده است. هنرمندانی که در این فیلم ایفای نقش کردند به خوبی تاثیر فقر را روی زندگی مردم منعکس کردند.
*عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
۲۴۵۲۴۵