مرحوم آیت الله صافی گلپایگانی در نوشتاری به دو سوال در مورد معارف آن حضرت پاسخ داده بودند .
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ،مرحوم آیت الله صافی گلپایگانی در نوشتاری ب به دو سوال در مورد معارف آن حضرت پاسخ داده بودند .
شیعه نیوز نوشت: ایشان تاکید کرد که شاگردان آن حضرت در رشته های علوم اسلامی، مانند کلام، فقه، تفسیر و حدیث خلاصه نمی شوند.
سوال: اولین سوال ما این است که در بین اهل بیت (علیهم السلام)، امام صادق (علیه السلام) بیشتر از همه آن بزرگواران موفّق به نشر و ترویج علوم و معارف اسلامی شدند. بفرمایید علّت آن چیست؟
جواب: علّت این که حضرت صادق علیه السلام در بین ائمه صلوات الله علیهم اجمعین در این حدّ موفق به نشر علوم اسلامی و معارف قرآنی گردیدند که حتی به این مناسبت، مذهب شیعه – که همان اسلام خالص است- به نام آن حضرت معروف و جعفری نامیده شد، این است که اوضاع و احوال سیاسی زمان آن حضرت این فرصت نشر معارف و علوم را فراهم نمود که حضرت بتوانند بیش از سایر اهل بیت علیهم السلام به این عمل اقدام نمایند چرا که عصر آن حضرت، عصر ضعف بنی امیه و قیام مردم علیه حکومت آنها بود و حکومت بنی عباس هم اگر چه تأسیس شد، اما در آغاز کار، قدرت اِعمال سیاست روی مدارس، مجالس علمی و معارف اسلامی نداشت، و برای علاقمندان به علم و دانش پژوهان، فرصتی پیدا شد که بتوانند عمیقانه علوم اسلام را بررسی و مطالعه کنند؛ از این جهت از اطراف و اکناف برای کسب علم از حضرت صادق علیه السلام به آن حضرت روی آوردند و حضرت در این فرصت توانستند معارف اسلام و حقایقی را که تا آن زمان مخفی مانده بود آشکار و در اختیار مردم بگذارند.
سوال: موقعیت امام صادق (علیه السلام) نزد بزرگان و دانشمندان شیعه و اهل سنت چگونه است؟
جواب: هر اهل تحقیقی که کتب و آثار بزرگان و دانشمندان را مورد مطالعه قرار دهد متوجه می شود که دانشمندان بزرگ حتی از مخالفین مکتب اهل بیت علیهم السلام، امام صادق علیه الصلاه و السلام را ستوده و زبان به اعتراف درباره اعلم و افقه بودن ایشان دارند.
به طور مثال ابوحنیفه رئیس احناف می گوید: «مَا رَأَیْتُ أفقَه مِنْ جَعْفَر بْنِ مُحَمَّد؛ من فقیه تر از جعفر بن محمد ندیده ام.» یا ابن عقده – از محدثان معتبر و مورد قبول نزد شیعه و سنی- کتابی دارد به نام «اسماء الرجال الذین رووا عن الصادق علیه السلام» که در آن نام چهار هزار نفر را نقل کرده که همه از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام حدیث نقل کرده اند و اخذ علم نموده اند. یا این که نجاشی در رجال خود از احمد بن عیسای اشعری نقل کرده که می گوید: «قال: خرجت إلی الکوفه فی طلب الحدیث فلقیت بها الحسن بن علی الوشاء فسألته أن یخرج الی کتاب العلاء بن رزین القلاء و أبان بن عثمان الأحمر فأخرجهما إلیّ فقلت له: أحب أن تجیزهما لی. فقال لی: رحمک الله و ما عجلتک اذهب فاکتبهما و اسمع من بعد. فقلت: لا آمن الحدثان. فقال: لو علمت أن هذا الحدیث یکون له هذا الطلب لاستکثرت منه فإنی أدرکت فی هذا المسجد تسعمائه شیخ کل یقول حدثنی جعفر بن محمد؛ من در طلب علم حدیث به کوفه رفتم و در آنجا به خدمت حسن بن علی وشا رسیدم، به او گفتم: کتاب علاء بن زرین و ابان بن عثمان احمر را به من بدهید تا از روی آن ها نسخه برداری کنم؛ او آن دو کتاب را من داد، گفتم: اجازه روایت نیز بدهید. فرمود: خدا تو را رحمت کند، چقدر عجله داری ببر بنویس؛ سپس بیا برای من بخوان تا بشنوم؛ آن گاه اجازه روایت بدهم.گفتم: بر خودم از پیشامدهای زمان خاطر جمع نیستم.حسن بن وشا گفت: عجب! اگر من می دانستم که حدیث اینگونه مشتری و خواهان دارد، بیشتر از این جمع می کردم. من در مسجد کوفه ۹۰۰ شیخ را درک کرده ام که همه می گفتند: حدیث کرد مرا جعفر بن محمد.»
سوال: آنچه معروف است امام صادق (علیه السلام) بیش از چهارهزار نفر شاگرد تربیت کرده اند. بفرمایید آیا همه این شاگردان در رشته های اسلامی پرورش یافته اند یا در رشته های تجربی هم ایشان شاگردی داشته اند؟
جواب: شاگردان آن حضرت در رشته های علوم اسلامی، مانند کلام، فقه، تفسیر و حدیث خلاصه نمی شوند. آن حضرت در رشته های مختلفی علوم طبیعی، مانند شیمی، طب، تشریح، نبات شناسی، نجوم، هیئت، ریاضی و منافع الأعضاء نیز شاگردان بسیاری داشتند.ابن عقده این دانشمند متبحّر در علم رجال، چهار هزار نفر از شاگردان حضرت صادق علیه السلام را به نام در کتابش جمع آوری کرده، و از هر کدام در یک موضوع علمی و اسلامی از آن حضرت کلام و حدیثی نقل کرده است. کتاب توحید مفضل، رساله ی اهلیلجه، مباحثات آن حضرت با روسا و سران زنادقه و ملاحده، و مادیین همه موجود است که اطلاع و علم وسیع آن حضرت از طب، تشریح و خواص اشیاء را ثابت می کند.
سوال: آیا صحیح است که جابر بن حیّان دانشمند بزرگ علم شیمی هم از شاگردان آن حضرت بوده اند؟
جواب: یکی از علومی که مسلماً حضرت صادق علیه السلام تدریس نموده و عنایت به آن داشته اند علم شیمی بوده که سرانجام از آن دانشگاه بزرگ، مردی نابغه به نام جابر بن حیان فارغ التحصیل شد که اگر از زمان جابرین حیان تا حال دنبال نتایج استفاده های این مرد را از امام ششم و فحص ها و تحقیقات و بحث های علمی او را گرفته بودیم و به علوم دیگر که مورد نیاز جوامع متمدن و پیشرفته است اهمیت داده بودیم، امروز در میدان مدنیت مادی، به غرب و اروپا و آمریکا که هرچه دارند از دولت سر اسلام و اصول عالیه آن و از برکات مساعی علماء مسلمین دارند محتاج نمی شدیم.
در این که جابر شاگرد حضرت امام صادق علیه السلام بوده و این که این علومی که از او ظاهر و راهنمای دانشمندان در فحص و تحقیقات علمی گردیده نتیجه تلمذ در خدمت آن حضرت بوده است نباید شبهه داشت. یاقعی در مرآه الجنان در ترجمه آن حضرت می گوید: «له کلام نفیس فی علوم التوحید و غیرها، و قد الف تلمیذه جابر بن حیان الصوفی کتاباً یشتمل علی الف ورقه تتضمن رسائله و هی خمسمأه رساله؛ یعنی حضرت صادق علیه السلام صاحب کلمات و بیانات نفیسه ای در علم توحید و علوم دیگر است، و شاگرد آن حضرت جابر بن حیان کتابی تألیف کرده مشتمل بر هزار ورق که متضمن پانصد رساله از آن بزرگوار است.»
هولمیارد دانشمند بزرگ شیمی تصریح کرده که جابر، شاگرد حضرت امام جعفر صادق علیه السلام بوده است.
سید و علامه زاهد شهیر سید ابن طاووس می فرماید: «و ممّن وقفت علی کتاب منسوب الیه من علماء الشیعه جابر بن حیان من اصحاب الصادق صلوات الله علیه؛ یعنی از کسانی که واقف شده ام بر کتاب منسوب به او در علم نجوم از علماء شیعه جابر بن حیان از اصحاب حضرت صادق صلوات الله علیه است.»
غرض آن که حضرت صادق (علیه السلام) یک قوه فکریه در عصر خودشان بودند که به تدریس علوم اسلامیه و علوم قرآن و سنت و عقاید اکتفا نفرموده، بلکه به بحث در عالم کائنات و اسرار آن پرداخته، و در افلاک، مدارات شمس و قمر و نجوم، علومی را اظهار کردند که در ضمن آن مقدار نعمت های خدا را بر انسان تعلیم فرموده و وحدانیت خالق را از ابداع مخلوق و از تعدد اشکال و رنگ ها و غیر آن به مردم آموختند.
سوال: شیعیان در شوال المکرم هر سال در ایام شهادت امام صادق علیه السلام بنابر توصیه مراجع عظام مخصوصاً حضرتعالی که از پیشگامان برگزاری هیئات عزاداری در ایام صادقیه بوده اید، به عزاداری آن امام همام می پردازند.
توصیه شما نسبت به تعظیم و بزرگداشت ایام شهادت امام جعفر صادق علیه السلام چیست؟
جواب: انشاء الله همه ما از آنهایی باشیم که بتوانیم مکتب اهل بیت علیهم السلام را به سراسر دنیا معرفی کنیم تا همه بدانند که خداوند متعال یک چنین افراد برجسته ای در عالم وجود خلق کرده است.شیعیان مکتب ائمه علیهم السلام همانند سابق در مجالس عزای امام به حق ناطق حضرت صادق علیه السلام شرکت کنند و با شکوه هر چه بیشتر مراسم عزاداری ایام شهادت آن حضرت را برگزار کنند که تعظیم مثل این روز، تعظیم دین و احکام الهی است.
همه شیعیان باید با برپایی مجالس وعظ، خطابه و بیان فضایل امام صادق علیه السلام، و نیز به راه انداختن هیئت های عزاداری، ارادت خود را به خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام اظهار نمایند که تعظیم و بزرگداشت شخصیت بی نظیر آن امام بزرگوار، تعظیم شعائر است «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوب»