جمعه ۱۵ تیرماه ۱۴۰۳ حراج تهران با ارائه ۱۱۵ اثر و فروش ۱۱۱ اثر با فروشی معادل ۱۹۰ میلیارد و ۴۷۶ میلیون تومان رکوردی تازه در عرصه سرمایهگذاری هنری را رقم زد. ۴۱ اثر (نقاشی، مجسمه و عکس) از این مجموعه فروشی میلیاردتومانی داشتند و بقیه آثار با قیمتی زیر یک میلیارد تومان به فروش رسیدند. در این حراج آثاری از نقاشان دوره مدرن ایران که متولدین ۱۳۰۳ تا ۱۳۶۶ بودند به چشم میخورد. از نقاشانی همچون وزیری مقدم و کاشی که ۱۳۰۳ به دنیا آمدهاند تا محمد طباطبایی که ۱۳۶۶ به دنیا آمده است.
حسین قره: این طیف گسترده تاریخی که در این حراج حضور داشتند – فارغ از دستهبندی حراجی و قیمتگذاریها آن که بر اساس شاخصهای بازار هنر و تعیین میشود – روایتی از چند نگاه به هنر نقاشی در دوره معاصر ایران را بازتاب داده و نمایندگی میکند. اگرچه الزاماً همه هنر دوره و دستهبندی هنرهای در این دستهبندی قرار نمیگیرند؛ اما تنوع و طیفی از هنر مدرن ایران را ارائه میکند.
این آثار به چهار دسته کلی تقسیم میشوند. آثاری که در نگاهی کلان به سنت نگاه داشته و بازتاب تکنیکها آن بوده اما به دنبال ارائه مفاهیم نو و جدید نیستند، دستهای که با تکنیکهای گذشته، بهنقد سنت نشستهاند و آثار ارائه شده در عین شباهت به آثار گذشتگان در نقد آن است؛ دسته دیگر آثاری هستند که فارغ از سنت و نقد آن جلوههای نقاشی مدرن را نمایندگی کرد و با شیوه و سبک آبستره و… به حیات هنری خود ادامه دادهاند و جوانانی که نقد جهان مدرن و روایت پر رنج زندگی روزمره را در آثار خود خلق کردهاند. این چهار دسته زیر دو سرفصل خلق اثر باتوجهبه داشتههای فرهنگی و آنچه از پیشینیان به ارث رسیده است و نگاه فارغ از جهان گذشته و سنت و خلق در جهان اکنون تعریف میشوند. اگرچه شاید رگههای نگاه شرقی و ایرانی در رنگها همه آثار بازتاب دارد.
ناقدان سنت با تکنیکهای بازمانده از سنت، تاریخ و فرهنگ
ناقدان سنت یا روایانی که بهنقد گذشته با تکنیکهای گذشته تاریخی نشستهاند، کم نیستند. کسانی که میتوانند عیناً تکنیکهای نقاشی قاجاری و صفوی را تکرار کنند؛ هم قدرت تکنیک خود را به رخ بکشند و هم اثر مفهومی جدید و مدرنی را خلق کنند. در میان آثار که با تکنیکهای همان نقاشی به سراغ باز تعریف داشتههای فرهنگی رفته و مقصود خودش را به تصویر کشیده، کامبیز درمبخش است. اثری که درمبخش بدون عنوان کشیده و حاشیه تابلو نوشته است «کامبیز درمبخش ۱۳۹۶ اصل اثر منسوب به آقا محمد هنرمند عصر قاجار ۱۲۲۴ شمسی» فارغ از اینکه کدام آقا محمد نقاش دوره قاجار مدنظر درمبخش بوده است؛ اما هنرمندان مدرن در این اثر نقاشی را بر اساس تمام استانداردهای نقاشی دوره قاجار کشیده و تمام تکنیکهای دوره را رعایت کرده است با یک اختلاف و آن اینکه صورت زن تابلو که سربند خودش را بالا زده با تکنیکهای مدرن نقاشی سوزانده و تیره کرده است. درمبخش با این کار چهره زن اثر را بازآفرینی کرده و روایتی نو از آن شیوه نگریستن به جهان ارائه کرده است، این روایتی مدرن از اثری با تکنیکها و نگاه سنتی است.
آیدین آغداشلو