حضور شرکت پناه‌ساز در نمایشگاه نفت ۱۴۰۴، تنها نمایش توانمندی‌های فنی نبود؛ بلکه پیامی واضح برای صنعت نفت ایران داشت: با تکیه بر دانش و نوآوری داخلی می‌توان نه‌تنها بر چالش‌های فعلی غلبه کرد، بلکه به مرزهای فناوری جهانی نیز نزدیک شد.
بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران که میانه اردیبهشت ۱۴۰۴ آغاز به کار کرده، فرصتی است تا تمامی شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی دور هم جمع شوند و از یک طرف دست‌آوردهای خود را در معرض نمایش بگذارند و از طرفی با همگرایی بیشتر و جلب نگاه مشتریان و بازدیدکنندگان، چشم‌انداز حوزه‌های فعالیت خود را ترسیم کنند. در میان هیاهو و صدای قدم‌های بازدیدکنندگان در سالن‌های نمایشگاه نفت تهران، غرفه شرکت پناه‌ساز با ماکت‌هایی از مخازن پیشرفته LNG و LPG و تجهیزات رسوب‌زدایی خودکار و همینطور سیستم عیب‌یابی هوشمند لوله‌های انتقال، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. ضلع شرقی غرفه ۸ و ۹ نمایشگاه بین‌المللی تهران شرکتی خودنمایی می‌کند که بیش از سه دهه پیش کار خود را با پروژه‌های عمرانی آغاز کرد و حالا در زمره نوآورترین شرکت‌های صنعت نفت ایران قرار دارد. جایی که دقایقی هم میزبان وزیر نفت بود تا در گفت و گو با مهندسان شرکت پناه‌ساز از هوشمند بودن برخی از تکنولوژی‌های مورد استفاده این شرکت مطمئن شود. مجتبی علی‌آبادی، عضو هیات مدیره شرکت پناه‌ساز، مردی باتجربه با سابقه‌ای ۳۵ ساله در صنعت، با نگاهی تحلیلی و آینده‌نگر، ما را به بازدید از جدیدترین فناوری‌های شرکت دعوت می‌کند. به گفته او، «پناه‌ساز» با تکیه بر مهندسی معکوس، پس از خروج شرکت‌های اسکاتلندی از پروژه‌های پارس جنوبی، موفق شد دانش فنی ساخت مخازن دو جداره را بومی‌سازی کند. از ابنیه تا مخازن LPG «ما از ساخت ابنیه و اسکله‌ها شروع کردیم، اما نقطه عطف زمانی بود که در فازهای پارس جنوبی، شرکت‌های خارجی پروژه‌ها را رها کردند. آنجا تصمیم گرفتیم دانش ساخت مخازن LPG را خودمان توسعه دهیم. امروز تنها شرکت ایرانی هستیم که توانسته‌ایم ۴۴ مخزن در پالایشگاه‌های داخلی بسازیم.» این سخنان علی‌آبادی روایتگر راهی پرچالش است که با تکیه بر نیروی متخصص ایرانی طی شده است. او درباره پروژه‌های جاری شرکت نیز می‌گوید: «در حال حاضر مشغول ساخت چهار مخزن LPG در فاز ۱۴ عسلویه هستیم که حدود ۸۰ درصد آن پیش رفته و بخشی از کار تحویل کارفرما شده است. امیدواریم در شهریور یا مهر امسال، تحویل نهایی را انجام دهیم.» پروژه مهم دیگر پناه‌ساز، ساخت یک اسکله خدماتی برای فرآورده‌های نفتی در جزیره قشم است. این اسکله به سفارش شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران اجرا می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی پناه‌ساز در سال‌های اخیر است که بودجه‌ای بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان دارد. انقلاب در رسوب‌زدایی مخازن نفتی و بازرسی هوشمند خطوط لوله یکی از دستاوردهای شاخص پناه‌ساز در نمایشگاه امسال، معرفی فناوری «Hydrocel» است؛ دستگاهی برای رسوب‌زدایی خودکار مخازن نفتی. علی‌آبادی با اشاره به سابقه خطرناک روش‌های سنتی می‌گوید: «پیش‌تر کارگران به صورت دستی وارد مخازن می‌شدند؛ این کار نه‌تنها جان افراد را به خطر می‌انداخت، بلکه آلودگی محیط زیست هم در پی داشت. امروز با Hydrocel، بدون دخالت انسانی، لجن‌های قیری سمی تخلیه می‌شوند و حتی قابلیت بازیافت دارند.» به گفته او، این فناوری می‌تواند ظرفیت ذخیره‌سازی کشور را تا ۱۵ درصد افزایش دهد؛ یعنی آزادسازی صدها هزار مترمکعب فضای مخازن قدیمی که پیش‌تر به‌دلیل رسوبات، غیرقابل استفاده شده بودند. چالش بعدی که پناه‌ساز برای آن راه‌حلی نوآورانه ارائه داده، نظارت بر خطوط لوله است. دستگاه بازرسی «PIG» که در این نمایشگاه معرفی شده، قادر است ترک‌های میکروسکوپی، خوردگی‌ها و نشتی‌های مخفی را شناسایی کند؛ مسائلی که به گفته کارشناسان، عامل اصلی برخی حوادث در خطوط انتقال نفت و گاز بوده‌اند. تحریم، مانع یا فرصت؟ با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم، پناه‌ساز نه تنها عقب‌نشینی نکرده بلکه مسیر خود را با قدرت ادامه داده است. همکاری با شرکت‌های خارجی از مسیرهای نوآورانه، استفاده از ظرفیت‌های داخلی و تمرکز بر دانش‌بنیانی، فرمول موفقیت این شرکت بوده است. علی‌آبادی می‌گوید: «ما اکنون برای بازارهای جدید هم در حال مذاکره‌ایم. شاید پروژه‌ی خاصی هنوز نهایی نشده باشد، اما مسیر صادرات فناوری و ورود به پروژه‌های منطقه‌ای در حال باز شدن است.» یک، کارشناس باسابقه صنعت نفت که از غرفه پناه‌ساز بازدید کرده، می‌گوید: «فناوری رسوب‌زدایی این شرکت، از نظر کاهش زمان، هزینه و ریسک انسانی، یک انقلاب است. مهم‌تر از آن، جلوگیری از هدررفت ظرفیت مخازن است که ارزش اقتصادی بالایی دارد.» حضور شرکت پناه‌ساز در نمایشگاه نفت ۱۴۰۴، تنها نمایش توانمندی‌های فنی نبود؛ بلکه پیامی واضح برای صنعت نفت ایران داشت: با تکیه بر دانش و نوآوری داخلی می‌توان نه‌تنها بر چالش‌های فعلی غلبه کرد، بلکه به مرزهای فناوری جهانی نیز نزدیک شد.