فردریک ون زیل اسلابرت گفته:« یکی از ویژگی های مشترک آفریقای قدیم و جدید اشتیاق به اختراع تاریخ است. تاریخ نه به عنوان قضاوت بی طرفانه آنچه اتفاق افتاده بلکه به عنوان بخشی از بسیج سیاسی که به نوعی هم حامی منافع شخصی- جمعی است و هم به آن دامن می زند»
به گزارش کاویان گلد، آپارتاید را نه ماندلا از زندان برچید نه کنگره‌ملی آفریقا بعد از 30 سال مبارزه از تبعید.به دلایل واضح اما هردو میوه آن را چیدند.فرو ریختن آپارتاید در آفریقا یک معادله چند وجهی بود. لحظه‌ای که عوامل داخلی و خارجی،بین‌المللی و منطقه‌ای در یک زمان هم راستا شدند و آپارتاید فروریخت. اینکه گفته می‌شود پوزسیونها، اشبه به پوزسیونهای خودند کاملا درست است.