با معرفی فهرستی از نامزدهای احراز پست وزارت در دولت جدید، بحث های موافق و مخالفی در فضاهای گفتمانی آغاز شده است. برخی از این که نامزد مورد نظرشان در فهرست آمده خوشحالند و گروهی به شیوه های مختلف، ناخرسندی خود را از حضور برخی افراد، یا کلا ترکیب کابینه جدید بیان داشته اند.
بدیهی است تامین رضایت همه مردم و کنشگران سیاسی ممکن نیست و از طرفی مقایسه آنچه رئیس جمهور محترم در کارزارهای انتخاباتی وعده داده بود کار به جایی نخواهد برد. مشکل کسانی که از فهرست پیشنهادی کابینه ناخرسند هستند شاید تفاوت عمیق پیام ها و وعده هایی (از جنس آرزوهای مردم) است که برای به پای صندوق انتخابات کشاندن مردم داده شد (از آن زمان هم معلوم بود که اغلب آنها محقق نخواهد شد) و آن چیزی است که این روزها در این فهرست و کارنامه اعضای آن می بینند. حالا اسمش را بتوان یک اتفاق معمول دانست یا فریب مردم! یا چیزی دیگر! هر کس ممکن است تحلیل خود را داشته باشد. به هر حال فهرست وزرای پیشنهادی به مجلس محترم تسلیم شده است. مجلس چند روزی نامزدها را ارزیابی کرده و ایشان نیز در صحن علنی از خود و کارنامه و برنامه هایشان دفاع می‌کنند. نمایندگان محترم لازم است به شاخص های مهمی که یک وزیر در حوزه مدیریتی خود باید داشته باشد توجه جدی کنند و فارغ از تبلیغات سوگرایانه، جناحی و نام های معروف صلاح مملکت را با شناخت شرایط موجود تصمیم گیری کنند. دقت داشته باشند به‌عنوان معتمد مردم و در کشوری با حدود ۹۰ میلیون نفر جمعیت، آیا شایسته ترین ها را تایید و به آنها رای اعتماد می دهند یا خیر؟ توجه داشته باشند که جنس فروخته شده به آنها و جنس فروخته شده آنها به ملت براحتی پس گرفته نمی شود و چنان نشود که بعد چند هفته یا چند ماه بخواهند با استیضاح تصمیم اشتباه خود را با هزینه بسیار ترمیم کنند.
این روزها بیشتر شاهد پیام های تایید و ارادت برخی از نامزدهای پیشنهادی هستیم و منتقدان آنها و کسانی که تجارب تلخی از شیوه مدیریت و رفتار آنها در سنوات گذشته دارند، به خاطر رعایت اخلاق کمتر در گروه‌ها و جمع حرف می زنند. برخی از نوچه های این افراد که شاید دنبال آلف و علوفی در دوره مدیریت آنها باشند چنان از برخی نامزدها پیامبر سازی می کنند که بیشتر به فریب عمومی و ظلم به کشور می ماند. به هر حال نمایندگان محترم مجلس توجه داشته باشند که معیارهایی حداقلی بشرح زیر را باید در انتخاب خود مدنظر داشته باشند. هرچند سنجش هر کدام از این معیارها برای تک تک نامزدها کار آسانی نیست ولی تلاش حداکثری برای یافتن پاسخ قانع کننده جهت قضاوت نهایی ضروری است. ۱. وزرای پیشنهادی باید تجربه و شایستگی کافی در زمینه‌های مرتبط با وظیفه موکل شده داشته باشند. این تجربه می‌تواند شامل تحصیلات مرتبط، سابقه کار در زمینه مرتبط و توانایی‌های لازم برای انجام وظایف و مسئولیت‌های وزارتخانه مربوطه باشد.
۲. وزرای پیشنهاد شده باید دارای کفایت علمی و فنی برای انجام وظایف و مسئولیت‌های وزارتخانه مربوطه باشند. این شامل آشنایی به‌روز با دانش و فناوری‌های مرتبط با زمینه وزارتخانه، توانایی تصمیم‌گیری در شرایط پیچیده، تحلیل و بررسی مسائل حاکم بر زمینه و توانایی مدیریت منابع و وظایف است.
۳. وزرای پیشنهادی باید توانایی همکاری و ارتباط مؤثر با سایر نهادهای نظام و قوای سه‌گانه دولتی را داشته باشند. آنها باید قادر باشند قراردادها، مذاکرات و تصمیم‌گیری‌ها را به شکل شفاف و مشترک با مجموعه قدرت‌های سیاسی و اجرایی اجرا نمایند.
۴. وزرا باید اخلاقیات و رفتار حسنه را در ارایه خدمات و انجام وظیفه به نمایندگان و جامعه داشته باشند. این شامل صداقت، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، عدالت و احترام به حقوق دیگران است.
۵. وزرای پیشنهادی باید توانایی ایجاد انسجام و هماهنگی بین اقشار مختلف جامعه و نهادها را داشته باشند. آنها باید توانایی ایجاد تعامل موثر با نمایندگان مجلس و مشارکت در روند تصمیم‌گیری را نیز داشته باشند.
۶. نامزدهای وزرات باید حساسیت اجتماعی دارا باشند و به نیازها و مسائل مردم پاسخگو باشند. آنها باید توانایی شنیدن نیازها و مشکلات جامعه را داشته باشند و اقدامات مناسبی برای حل و فصل این مسائل انجام دهند.
۷. وزرای پیشنهادی باید قدرت تصمیم‌گیری را داشته باشند و قادر باشند رهنمودهای واضح و کارآمد برای تیم وزارتخانه خود فراهم کنند. آنها باید توانایی تنظیم برنامه‌ها و سیاست‌ها، تعیین اولویت‌ها و تصمیم‌گیری در موقعیت‌های غیرقابل پیش‌بینی را داشته باشند. ۸. عدم تعارض منافع و پاکدستی ۹. حاضر باشند بدون امتیازات ویژه مدیریتی، به مردم خدمت کنند و اهل رانت خواری از هر نوع و سطح نباشند. ۱۰. وارسته باشند و زندگی و رفتار گذشته شان این ویژگی را تایید کند. این معیارها نمونه‌ای از معیارهایی هستند که مجلس می‌تواند برای انتخاب وزرای پیشنهادی در نظر بگیرد. آنچه نگارنده می تواند برای آینده مجلس یا مراجع تصمیم گیری جهت انتخاب درست پیشنهاد کند، تهیه یک بانک اطلاعاتی کامل و بدون سوگیری از تمامی افرادی است که در حوزه های مختلف می توانند نامزد تصدی پست های مدیریتی ارشد مانند احراز پست وزارت باشند است. تهیه چنین بانک اطلاعاتی کامل که مرتبا به روز می شود (چیزی شبیه logbook) کمک خواهد کرد تا تصمیم گیرندگانی مانند نمایندگان مجلس مجبور نشوند در مدتی کوتاه و اطلاعات ناکافی تصمیماتی بگیرند که بعدا از آن پشیمان شوند.
*اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه
۲۳۳۲۳۳