انتقال نسخههای خطی و نفایس و گنجینههای ایرانی به موزهها، کتابخانهها و کلکسیونهای دیگر کشورها ازجمله دردهایی است که گاهی با دیدن وضعیت ناامیدکننده موزهها و کتابخانههای ایرانی شیرین میآید.
سیدنی چرچیل دبیر سفارت انگلستان در ایران است که طی سالهای ۱۸۸۴ الی ۱۸۹۴ موفق میشود ۲۴۰ نسخه خطی برای کتابخانه موزه بریتانیا جمعآوری نموده که اطلاعات آنها در جلد چهارم فهرست این کتابخانه ثبت شده است. همچنین او زیر نظر رابرت مرداک اسمیت رئیس اداره تلگراف ایران در فاصله سالهای ۱۸۸۸-۱۸۶۳ م جمعآوری اشیای عتیقه از ایران برای موزه «ویکتوریا» و «آلبرت» پرداخته است.
ازجمله شاخصترین کتابهای خطی که چرچیل برای کتابخانه بریتانیا خریداری نموده میتوان به «کلیله و دمنه» مصور به تاریخ ۷۰۷ قمری و نسخهای از «خمسه» نظامی که در کارگاه استاد کمالالدین بهزاد ساخته و پرداخته شده با ۲۱ مینیاتور اشاره نمود.
دیروز حین تورق کتاب «نسخ خطی، نقاشیها و نگارههای ایرانی قرن پانزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی در موزه دولتی ارمیتاژ» نگاشته دکتر آدل آداموا به این یادداشت برخورد نمودم:
«این یک جلد مرقع را که در او خطوت مختلفه از استادان و صورتان چینی هست اینجانب که عبدالعلیخان میباشم به رسم یادگار و پیشکش در کمال خجالت تقدیم نمودم به چرچیل صاحب که از من داشته باشد تاریخ ۲ شهر شوال ۱۳۰۵»
این یادداشت در ابتدای مرقعی که همینک با نام مرقع «پولوفتسوا» معروف است نگاشته شده است. این مرقع توسط عبدالعلیخان به چرچیل اهدا شده احتمالا به انگلیس رفته و در سال ۱۹۱۸ سر از موزه «استیگلیتز» سن پترزبورگ درآورده و در سال ۱۹۲۴ به عنوان هدیه به ارمیتاژ داده میشود.
انتقال نسخههای خطی و نفایس و گنجینههای ایرانی به موزهها، کتابخانهها و کلکسیونهای دیگر کشورها ازجمله دردهایی است که گاهی با دیدن وضعیت ناامیدکننده موزهها و کتابخانههای ایرانی شیرین میآید.