به عقیده زریاب خویی: تاریخ‌نگاری دوره عباسیان، محصول مواجهه‌ای عقیدتی با گذشته است؛ جریانی که می‌کوشد، خلافت را ادامه مستقیم نبوت جلوه دهد. این تلقی، اگرچه در دوره خود کارکرد سیاسی داشت اما بر درک ما از اسلام نخستین، سایه انداخت.
به گزارش خبرگزاری خبرانلاین به نقل از ایرنا، نامش در میان نسل قدیم دانشگاهیان، وزنی دارد هم‌سنگ دانش و وقار. دکتر عباس زریاب‌خویی، تاریخ‌نگار و فیلسوف برجسته ایرانی از معدود چهره‌هایی است که میان سنت حوزوی و روش علمی غربی پلی عالمانه زد و در تمام عمر، دل در گرو کتاب و پژوهش داشت. او که روزگاری در کتابخانه مجلس با سیدحسن تقی‌زاده دمخور بود و بعدها با بورس بنیاد هومبولت راهی آلمان شد، در بازگشت به ایران، از شاخص‌ترین استادان تاریخ و فلسفه در دانشگاه تهران شد.
از میان آثار پرشمارش، کتابی هست که نه فقط به خاطر محتوای تاریخی‌اش بلکه به دلیل زمان و مکان نگارشش، ارزش ویژه‌ای دارد: «درس‌هایی درباره ظهور اسلام». این کتاب درواقع مجموعه سخنرانی‌های دکتر زریاب در سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰ در حسینیه‌ی ارشاد است. زمانی که تب بازخوانی تاریخ صدر اسلام بالا گرفته بود و بسیاری تلاش می‌کردند آن تاریخ را یا قدسی و بی‌خدشه کنند یا یک‌سره به زیر بکشند، زریاب‌خویی، بی‌هیاهو اما با تکیه بر منابع اصیل، از جای برخاست و در سلسله جلساتی تحلیلی، روایت خود را ارائه کرد.