رویداد تامین مالی پلتفرم‌های آنلاین «نبض توسعه»، با حضور مدیران ارشد کسب و کارهای حوزه اقتصاد دیجیتال، مدیران بانکی و دولتی، سرمایه‌گذاران و اصحاب رسانه، روز سه‌شنبه ۶ خرداد، در سالن همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی، برگزار شد.
در ابتدای این مراسم که با حمایت میلی، یکتانت، لیان کپیتال، دیجی نکست، دیجیاتو و زومیت برگزار شد، مریم نجفی، دبیر انجمن تجارت الکترونیک تهران درباره «ظرفیت‌های اقتصاد دیجیتال» سخنرانی کرد. نجفی به ظرفیت‌های موجود در کشور برای توسعه اقتصاد دیجیتال اشاره کرده و آمارهایی را ارائه داد: سال گذشته بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها انجام شده است. ۲٫۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها در منطقه MENA هم در سال ۲۰۲۴ صورت گرفته است؛ این در حالی است که عدد سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها در ایران در سال گذشته میلادی حدود ۲۷ میلیون دلار بوده است.
تحول در تأمین مالی نوآورانه با عرضه «اوراق توسعه فناوری»
در ادامه رویداد، حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری و نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران در پنل «بررسی نقش دولت در تامین مالی اقتصاد دیجیتال و قانون جهش تولید دانش‌بنیان» به گفت‌وگو پرداختند.
حسین افشین، با اشاره به ظرفیت‌های قانونی برای تامین مالی اقتصاد دیجیتال و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، گفت: یکی از مهم‌ترین فرصت‌ها برای توسعه زیست‌بوم فناوری و نوآوری، رونق کسب‌وکارهای دیجیتال و استمرار رونق روبه رشد استارتاپ‌ها، بهره‌گیری از روش‌های نوآورانه تأمین مالی است.
او در ادامه افزود: با آیین‌نامه اجرایی جدید هیات وزیران که به امضای معاون اول رئیس‌جمهور هم رسید، برای نخستین‌بار دارایی‌های نامشهود شرکت‌های دانش‌بنیان، تضامین صندوق‌های پژوهش و فناوری، به‌عنوان وثیقه معتبر در نظام بانکی به رسمیت شناخته شده است که زمینه‌ساز تحولی در تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد بود.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری با تأکید بر اینکه هدف از این اقدامات، تسهیل تأمین مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور است، افزود از تیرماه سال جاری، عرضه اوراق سپرده توسعه فناوری به ارزش ۲۰ هزار میلیارد تومان آغاز می‌شود. این اوراق، نخستین ابزار تأمین مالی ویژه برای زیرساخت‌های فناورانه کشور است که با همکاری معاونت علمی، وزارت اقتصاد و بانک مرکزی طراحی و نهایی شده است.
افشین ادامه داد: برای آغاز این مسیر، عدد ۲۰ هزار میلیارد تومان شاید عدد بزرگی نباشد، اما این میزان را نقطه آغاز قرار دادیم تا بتوانیم ارزیابی دقیقی از ابعاد عرضه اوراق داشته باشیم و میزان استقبال را بررسی کنیم. احتمالا از ابتدای تیرماه، این اوراق در دسترس باشند. خرید اوراق هم از منابع مردمی و بانکی امکان‌پذیر شده است تا استقبال خوبی از این مسیر جدید صورت بگیرد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در ادامه به اقدامات صورت‌گرفته در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر اشاره کرد و گفت: سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی در سال جاری به ۲۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته و در نیمه دوم سال به ۳۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید. امید داریم این میزان افزایش پیدا کند.
افشین همچنین از ظرفیت اعتبار مالیاتی برای توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری شرکتی (CVC) خبر داد و اظهار کرد: در سال گذشته با همکاری وزارت اقتصاد، موفق به کسب مجوز اعتبار مالیاتی به میزان ۶۰ هزار میلیارد تومان برای این صندوق‌ها شدیم. برای سال ۱۴۰۲ موفق به جذب سه هزار میلیارد تومان اعتبار مالیاتی شدیم و امید داریم برای اعتبار مالیاتی ۱۴۰۳ که فراخوان آن به زودی اعلام می‌شود، عدد قابل توجهی از تسهیلات اعتبار مالیاتی به شرکت‌ها اختصاص پیدا کند.
نقد ضعف اجرایی قوانین و چالش سرمایه‌گذاری در پنل «ابزارهای تأمین مالی نوین»
در یکی دیگر از پنل‌های برگزارشده در این رویداد، موضوع «ابزارهای تأمین مالی نوین» کیوان محیط مافی با نگاهی انتقادی به عملکرد اجرایی قوانین در کشور، اظهار کرد: قوانین خوبی در اختیار داریم، اما در مرحله اجرا با چالش‌های جدی مواجه‌ایم. او تأکید کرد که تمرکز بیش از حد بر حرف و گفتار، جای عمل را گرفته و از شتابدهنده‌ها نیز آن‌طور که باید حمایت نمی‌شود. به گفته او، بسیاری از شتابدهنده‌ها توسط شرکت‌های بزرگ صرفاً به‌عنوان حیاط خلوت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در ادامه، ژوبین علاقبند نیز به کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری در اکوسیستم اشاره کرد و گفت: ناچاریم از استارتاپ‌ها بخواهیم مدل‌های کسب‌وکار خود را تغییر دهند تا سریع‌تر به سوددهی برسند. این در حالی است که از منظر سرمایه‌گذار نیز نیاز به زمان و فرصت بیشتری برای پرورش و رشد این کسب‌وکارها وجود دارد.
برای ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها باید به آینده نگاه کرد، نه گذشته
در آخرین بخش رویداد، پنلی با عنوان «نقش بازار سرمایه در تأمین مالی زیست‌بوم دانش‌بنیان» برگزار شد. سعید محمدی، به یکی از چالش‌های بنیادین اکوسیستم استارتاپی در مواجهه با بازار سرمایه اشاره کرد: ناآشنایی و درک نادرست بازار سرمایه از ماهیت اقتصاد دیجیتال.
او با بیان تفاوت‌های شرکت‌های سنتی و شرکت‌های فناور، گفت: مدل ارزش‌گذاری در شرکت‌های سنتی عمدتاً مبتنی بر داده‌های تاریخی و شاخص‌های مالی است. در این شرکت‌ها، گذشته‌نگری و تحلیل صورت‌های مالی پایه تصمیم‌گیری‌ها را شکل می‌دهد. اما در مورد کسب‌وکارهای دیجیتال، هرچند صورت‌های مالی مهم‌اند، ولی تنها بخشی از معادله هستند.
مدیرعامل دیجی‌کالا در پایان ابراز امیدواری کرد: نسل جدیدی از سرمایه‌گذاران بورسی وارد میدان شوند که منابع مالی خود را به سمت کسب‌وکارهای فناوری‌محور و ارزش‌آفرین سوق دهند؛ حوزه‌هایی که آینده اقتصاد کشور در گرو رشد آن‌هاست.
حسام اکرمی مدیرعامل میلی نیز در این پنل، با بیان اینکه بر اساس گزارش رسمی معاونت علمی ریاست‌جمهوری، در سال ۱۴۰۲ مجموع درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان از مرز ۱٬۱۴۷ هزار میلیارد تومان عبور کرد و میزان صادرات این شرکت‌ها نیز از ۲.۵ میلیارد دلار فراتر رفت. این ارقام نشان‌دهنده ظرفیت بالا و عملکرد قابل توجه این بخش از اقتصاد کشور است، گفت: با این حال، در همان سال، مجموع سرمایه‌گذاری خطرپذیر انجام‌شده در کشور تنها ۳٬۲۰۲ میلیارد تومان بوده است؛ رقمی که نسبت آن به درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان تنها حدود ۰.۲ درصد است. برای مقایسه، این نسبت در کشوری مانند کره جنوبی نزدیک به ۳ درصد و در ایالات متحده آمریکا بیش از ۵ درصد است.
او ادامه داد: این شکاف بزرگ به‌روشنی نشان می‌دهد تأمین مالی آن همچنان بسیار ضعیف، غیرهدفمند و ناکافی است. به بیان دیگر، ما در حال دویدن هستیم، اما در شرایطی که اکسیژن کافی در اختیار نداریم.
مدیرعامل میلی تاکید کرد: در چنین وضعیتی، بازار سرمایه می‌تواند نقش کلیدی در تأمین مالی این اکوسیستم ایفا کند. البته به شرط آن‌که بازطراحی شود. برخلاف نظام بانکی که مبتنی بر وثیقه، بازپرداخت فوری و ساختارهای محافظه‌کارانه است، بازار سرمایه می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، شفاف و با نقدشوندگی بالا را تسهیل کند. این ویژگی‌ها، دقیقاً همان چیزی است که شرکت‌های دانش‌بنیان برای رشد و توسعه پایدار به آن نیاز دارند.
حسام جعفری نایب رییس هیئت مدیره یکتانت راجع به نگاه سنتی در بازار سرمایه بیان کرد: تا پیش از این، نگاه سنتی بر بازار سرمایه حاکم بود و خوشبختانه، با تغییر مقررات و بازارهای جدیدی که ایجاد شد، تا مرحله پذیرش نگاه نسبت به قبل بهتر شده است. صف شکن که تپسی بود و ۵ شرکت بعدی که ما جزوش بودیم، خیلی اذیت شدیم اما در حال حاضر، فضا فراهم شده است. یکتانت در بازار نوآفرین پذیرش شد و یک سال و سه ماه از آن گذشته است. در نهایت، ۴۰ روز پیش درج شدیم و در حال حاضر، در فرآیند ارزش‌گذاری هستیم که این فرآیند ارزش‌گذاری، فرآیند بسیار پرچالشی است و همه آن چالش‌ها که در فرآیند پذیرش را از سر گذراندیم دوباره اینجا با آن روبرو می‌شویم.