یک کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: با وجود کاهش ارزش دلاری بازار سهام در سال‌های اخیر، فرصت‌های متعددی برای احیای آن و تبدیل آن به یک موتور رشد اقتصادی وجود دارد.
مریم فکری: معاملات اولین روز هفته بورس نیز چنگی به دل نزد و سهامداران شاهد کاهش ارزش سرمایه خود در بازار بورس تهران بودند.
ارزش دلاری بازار بورس که یکی از مهمترین فاکتورهای بررسی بازار سرمایه است، به کمتر از ۱۰۵ میلیارد دلار سقوط کرده است. در این شرایط، به نظر می رسد که سهامداران در حال تجربه بدترین روزهای خود هستند؛ این در حالی است که بسیاری از تحلیلگران معتقدند بازار بورس تهران ارزنده است، اما نقدینگی لازم برای ایجاد تقاضا در بازار وجود ندارد.
در همین رابطه مجید عبدالحمیدی در گفت‌وگو با کاویان گلد با اشاره به ارزش دلاری بازار سرمایه اظهار داشت: ارزیابی‌های اخیر نشان می‌دهد که در ۴ اسفند ۱۴۰۳، ارزش دلاری بازار سهام ایران به کمتر از ۱۰۵ میلیارد دلار کاهش یافته است. این در حالی است که در اوج تاریخی خود در مرداد ۱۳۹۹، ارزش این بازار حدود ۴۱۷ میلیارد دلار بود. این افت ۷۴ درصدی در چهار سال گذشته، نشان‌دهنده تغییرات جدی در عملکرد بازار سرمایه است.
وی می‌افزاید: در همین دوره، تولید ناخالص داخلی (GDP) در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ رشد ۶.۷ درصدی (با احتساب نفت و گاز) و ۴.۲ درصدی (بدون احتساب این بخش) را تجربه کرده است. این واگرایی میان رشد اقتصادی و افت ارزش بازار سرمایه، ناشی از عوامل متعددی است که بررسی آن‌ها می‌تواند تصویری دقیق‌تر از وضعیت فعلی و مسیرهای پیش‌روی این بازار ارائه دهد.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح می‌کند: با این وجود، فرصت‌های بالقوه‌ای برای احیای بازار سرمایه و تبدیل آن به یک ابزار موثر در رونق اقتصادی وجود دارد. بسیاری از کشورهای جهان توانسته‌اند از طریق توسعه ابزارهای نوین مالی، دیجیتالی‌سازی بازارهای مالی و حمایت از تولید ملی، بازار سرمایه را به یک موتور رشد پایدار تبدیل کنند. ایران نیز می‌تواند از این تجربه‌ها بهره ببرد و به سمت بازسازی و تقویت بازار سهام حرکت کند.
چالش‌های مهم بازار سرمایه چیست؟
عبدالحمیدی با اشاره به چالش‌های فعلی بازار سرمایه ایران، به نوسانات نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی اشاره می‌کند و می‌گوید: کاهش برابری ریال در برابر دلار اثیر مستقیمی بر ارزش دلاری بازار سهام دارد. حتی در شرایطی که شاخص‌های بورس به واحد ریال رشد داشته باشند، افت ارزش پول ملی موجب کاهش ارزش دلاری کل بازار خواهد شد. این مساله به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران خارجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی همچنین با اشاره به خروج نقدینگی و کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس عنوان می‌کند: در سال‌های اخیر، افزایش جذابیت دارایی‌های جایگزین مانند ارز، طلا، مسکن و اوراق با درآمد ثابت موجب کاهش ورود نقدینگی به بازار سهام شده است. افزایش نرخ بهره بانکی و بازدهی بالاتر در برخی از این بازارها، موجب کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران برای ورود به بورس شده است.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به نرخ تورم و کاهش سودآوری واقعی شرکت‌ها اشاره می‌کند و متذکر می‌شود: تورم بالا باعث کاهش ارزش واقعی سود شرکت‌های بورسی شده و از جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار سهام کاسته است. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به دارایی‌هایی دارند که بتوانند ارزش سرمایه آن‌ها را در برابر تورم حفظ کنند.
عبدالحمیدی، تفاوت میان ترکیب رشد GDP و عملکرد بازار سرمایه را از دیگر چالش‌های بازار سرمایه عنوان می‌کند و می‌گوید: رشد تولید ناخالص داخلی الزاما به معنای رشد بازار سرمایه نیست. بخش عمده‌ای از رشد اقتصادی ایران در سال‌های اخیر ناشی از صنایع نفت، گاز و خدمات بوده است که لزوما وابستگی بالایی به بازار سهام ندارند. از سوی دیگر، برخی از شرکت‌های حاضر در بورس، به‌رغم افزایش تولید و فروش، با چالش‌های تأمین مالی و هزینه‌های بالا مواجه بوده‌اند که بر عملکرد آن‌ها تأثیر گذاشته است.
وی با اشاره به کاهش عمق بازار و افزایش رفتارهای سفته‌بازانه، تصریح می‌کند: کاهش میزان نقدینگی و خروج سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی، همراه با نوسانات شدید قیمتی، موجب کاهش اعتماد عمومی به بازار سرمایه شده است. این امر باعث افزایش رفتارهای کوتاه‌مدت و سفته‌بازانه شده که خود به نوسان‌های بیشتر بازار دامن می‌زند.
فرصت‌های پیش‌رو برای احیای بازار سرمایه و رونق تولید
این کارشناس بازار سرمایه همچنین به فرصت‌های پیش‌رو برای احیای بازار سرمایه و رونق تولید اشاره می‌کند و می‌گوید: برای افزایش عمق بازار سرمایه و جذب نقدینگی جدید، توسعه ابزارهای جدید مالی ضروری است. بسیاری از کشورها با استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه (Venture Capital)، تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)، اوراق مشارکت مبتنی بر پروژه، و دارایی‌های دیجیتال توانسته‌اند منابع مالی گسترده‌ای را برای بخش تولید فراهم کنند. بهره‌گیری از این مدل‌ها در ایران، می‌تواند به رشد بازار سرمایه و حمایت از بنگاه‌های اقتصادی منجر شود.
وی می‌افزاید: تحولات فناوری می‌تواند بازار سرمایه را شفاف‌تر و کارآمدتر کند. بلاکچین، هوش مصنوعی، داده‌کاوی و سیستم‌های معاملاتی هوشمند می‌توانند هزینه‌های معاملات را کاهش داده، سرعت پردازش اطلاعات را افزایش داده و امنیت سرمایه‌گذاری را تقویت کنند.