برای «جشن سده» منشأها و وجه تسمیه‌های گوناگونی ذکر شده است (گشتاسب، ۱۴۰۲) که شاید متداول‌ترین توضیح، جدا از مستند بودنش، جشن پیدایش آتش است. همچنین برخی دانشمندان عصر اسلامی نام «سده» را برگرفته از «۱۰۰» می‌دانند.
به گزارش کاویان گلد، امشب یعنی شامگاه دهم بهمن‌ماه برای ما ایرانی‌های شب خوشایند یک جشن باستانی است، جشن سده یا به قول پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های‌مان چله کوچیکه. علیرضا حیدری در پایگاه اینترنتی کتابخانه ملک درباره این جشن چنین نوشته است:
بنابر باورها و نوشته‌های کهن ایرانی، اجداد ما در سرزمین اولیه خود موسوم به «ایرانویج» زمستان‌های طولانی و سردی را تحمل و به‌سختی زندگی می‌کردند و ضمن مبارزه سخت با سرما، این پدیده طبیعی (زمستان) در نظر آنان دیوی مردم‌کُش آمد که همواره در حال جنگ با آن بودند: «و دیو زمستان در ایرانویج مسلط‌تر است و… پیداست که در ایرانویج ده ماه زمستان و دو ماه تابستان است و در آن دو ماه تابستان نیز آب سرد و زمین سرد و گیاه سرد است و آفتشان زمستان است…» (تفضلی، ۱۳۵۴: ۶۲)