یک پزشک به خبرآنلاین می‌گوید: «پایان همه‌گیری به معنای پایان کرونا نیست و ما در تمام این مدت در بین بیماران تنفسی، بیماران کووید هم داشته‌ایم. در موج اخیر بیماری، با سویه جدیدی مواجه نیستیم و عوامل بیماری‌زا همان زیرسویه‌های اومیکرن هستند؛ که با شدت کمِ بیماری و سرعت بالای انتقال می‌تازند. مراقبت و عمل به توصیه‌های بهداشتی در این شرایط، کماکان ضروری است.»
الهه جعفرزاده: افزایش اخیر موارد ابتلا به کرونا در ایران بار دیگر زنگ خطر را برای نظام سلامت و جامعه به صدا درآورده است. برخلاف تصور رایج مبنی بر پایان همه‌گیری، ویروس کرونا همچنان در کمین است و با زیرسویه‌های اومیکرون، موجی جدید از ابتلا را رقم زده است. کمبود دارو، نبود واکسن‌های به‌روز و اطلاع‌رسانی ناکافی از سوی نهادهای مسئول، چالش‌های این دوره را دوچندان کرده است.
هادی یزدانی، پزشک و دکترای حرفه‌ای پزشکی، در این‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «به نظر نمی‌رسد این موج خفیف بیماری که اخیراً خیلی پررنگ شده، بروز یک‌مرتبه‌ای داشته باشد؛ ما تقریباً بعد از تعطیلات نوروز افزایش مختصری در آمار مبتلایان به این‌دست بیماری‌های عفونی و تنفسی داشته‌ایم و در تمام این مدت افزایش و کاهش‌هایی وجود داشته است. علت اینکه این خبر به تازگی سر و صدا کرد، به‌خاطر افزایش موارد ابتلا و بستری نیست، به این دلیل است که جامعه نسبت به این موضوع در یک ناآگاهی به سر می‌برد؛ یعنی دانش غلط و اطلاعات اشتباهی به خورد مردم داده شده که «پایان همه‌گیری به معنای پایان کرونا است»؛ در حالی که ما در تمام این مدت در بین بیماران تنفسی، بیماران کووید هم داشته‌ایم.»
تاخت‌وتاز زیرسویه‌های اومیکرون؛ کاهش شدت بیماری و افزایش سرعت انتقال
به گفته یزدانی، با توجه به افزایش نرخ ابتلا به ویروس کرونا طی این برهه در ایران، به نظر می‌رسد که افزایش جهانی هم در این زمینه وجود دارد و عوامل بیماری‌زا هم همان زیرسویه‌های اومیکرن هستند که می‌تازند، یعنی با واریانت جدیدی روبه‌رو نیستیم اما افزایش مختصری در موج بیماران سرپایی و طبیعتاً با یک فاصله زمانی در بیماران بستری خواهیم داشت.
او اضافه می‌کند: «این قبیل ابتلاهای خوشه‌ای و زنجیره‌ای را هم در کووید داریم و هم آنفلوانزا. اما در سویه‌ی اومیکرون از شدت بیماری کاسته و بر سرعت انتقال افزوده شد؛ که شرایط کنونی هم همین‌طور است. در مقایسه با سویه دلتا نیز، این سویه شدت کمتری داشت ولی سرعت انتقالش بیشتر بود و این را در زیرسویه‌های مختلف اومیکرون کم‌وبیش دیده‌ایم و می‌بینیم.»
بیشتر بخوانید:
بازگشت کرونا با چهره آشنا؛ با سویه جدید مواجهیم؟/ دستگاه تنفسی، جولانگاه ویروس کووید-۱۹/ گروه‌های حساس بیش از پیش مراقب باشند
توهمی به نام «پایان کرونا»/ نه داروی کارآمدی داریم و نه واکسن
یزدانی در راستای افزایش شمار مبتلایان به دو نکته حائز اهمیت اشاره می‌کند:
«اول اینکه به اشتباه در اذهان مردم جا افتاده است که کرونا تمام شده است؛ به طور نمونه بیمار به ما مراجعه می‌کند و می‌گوید علائمم شبیه دوران کروناست، چه شباهتی؟ این دقیقاً خود کروناست. متأسفانه این مسئله که به‌اشتباه رایج شده، در مواردی به گسترش و انتشار بیماری دامن می‌زند؛ چون اگر فرد آگاه باشد که با چه چیزی مواجه است، بیشتر مراعات می‌کند، ولی وقتی افراد دانش کاملی نداشته باشند یا تشخیص‌ها اشتباه باشد، به طبع مراعات کم و بیماری بیشتر می‌شود. پایان کرونا بیشتر شبیه یک توهم است، این ویروس همچنان میان ما نفس می‌کشد.
نکته دوم و مهم‌تر این است که ما نه داروی کارآمد برای کرونا داریم و نه واکسن کارآمد. واکسن‌های خارجی اغلب دوظرفیتی هستند یعنی هم زیرسویه‌های ووهان را پوشش می‌دهند و هم زیرسویه‌های اومیکرون؛ که متأسفانه این واکسن‌ها در ایران وجود ندارند.»
داروی آنفلوانزا کمیاب است و داروی کرونا نایاب
او اضافه می‌کند: «داروهای اختصاصی‌ای هم در دنیا وجود دارند که ما در ایران به آنها دسترسی آسانی نداریم، مثل پکسلووید و مولنوپیراویر. اگر برای آنفلوانزا دارو وجود دارد و کمیاب است، می‌توان گفت برای کووید دارو نایاب است؛ به عبارتی دارو وجود دارد ولی اصلاً واردات صورت نگرفته؛ کما اینکه داروی پکسلووید اصلاً وارد فارماکوپه ایران نشده است.»
یزدانی در خصوص کمبود داروهای تخصصی خاطرنشان می‌کند: «وزرات بهداشت باید پاسخگو باشد که چرا داروی کووید را وارد نمی‌کند؟ یا چرا داروهای مخصوص آنفلوانزا اینقدر کمیاب است؟ یا چرا ما واردات داروهای آر.اس.وی نداریم؟ چون اینگونه موج‌های بیماری اغلب موج‌های ترکیبی هستند و ما با سه-چهار ویروس در گردش سر و کار داریم، اعم از: کرونا، آنفلوانزا، آر.اس.وی (ویروس سین‌سیشیال تنفسی) و راینو ویروس‌ها (سرماخوردگی).
با مصرف داروهای اختصاصی و ضدویروس، از مدت و شدت بیماری کاسته می‌شود، ولی در صورت نبود دارو بیمار چاره‌ای جز صبر و تحمل ندارد تا دوره بیماری سپری شود، حال طی این دوره ممکن است عده‌ای هم بی‌مراعاتی کنند، که همین موضوع ریسک انتشار و گسترش بیماری را بالا می‌برد.»
نیاز به دقت بیشتر در تشخیص پزشکی
گاهی اوقات، بخشی از علل شیوع بیماری در یک جامعه ناشی از تشخیص‌های نادرست و به‌روز نبودن اطلاعات از سوی پزشکان است.
یزدانی در این‌باره عنوان می‌کند: «انتظار می‌رود همکاران ما دست‌کم در شرایط فعلی در تشخیص‌های بالینی دقت بیشتری داشته باشند. مکرر پیش آمده که بیمار با تداوم بدن‌درد، تب و علائم واضح مراجعه می‌کند و می‌گوید پزشک قبلی به من گفته که مورد تو آلرژی است و جالب‌تر اینکه برایش آنتی‌بیوتیک تجویز کرده است. بماند که در این مورد تشخیص به کل ایراد دارد؛ ولی اگر تشخیص آلرژی باشد، چه نیازی به درمان آنتی‌بیوتیک است؟
وقتی واقعیت به بیمار گفته نشود، معلوم است که مراعات نمی‌کند. اگر کسی بفهمد کرونا دارد مراعات بیشتری می‌کند، اما وقتی فکر کند آلرژی دارد شب مهمانی می‌رود، صبح هم در مکان‌های عمومی بدون ماسک ظاهر می‌شود و در قالب یک ویروس متحرک آزادانه در سطح شهر می‌چرخد.»
قبلاً آمارها منتشر می‌شد، الآن نه
در مواردی که تعداد مبتلایان به یک ویروس به طور غیرمعمول رو به افزایش است یا طی مدت کم خوشه‌های بیشتری از ویروس مشاهده می‌شود، دیگر وظیفه پزشک که بتواند با مشاهدات حرفه‌ای تعمیم و تشخیص دهد و رفتار ویروس را پیش‌بینی کند؛ در این مرحله می‌بایست وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی و دیگر نهادهای مسئول در ماجرا ورود کنند؛ که به گفته یزدانی، متأسفانه وزارت بهداشت و درمان در همین مورد فعلی هم با دو هفته تأخیر وارد شد و یک اعلام ناقص و سرسری، بدون توضیحات کافی داشت که نه اهل فن را توجیه می‌کند و نه مردم عادی.
این پزشک با اشاره به لزوم بررسی نرخ ابتلا و وضعیت بیمارستان‌ها اضافه می‌کند: «الآن ما هیچ بازخوردی از بیمارستان‌ها نداریم، در صورتی که قبلاً آمارها، نه به صورت روزانه، حداقل ماهانه منتشر می‌شد. انتشار بازخوردها و آمارهای دقیق به صورت شفاف، به ما کمک می‌کند که بتوانیم وضعیت را تحت کنترل و مدیریت بگیریم و مثل اوایل پاندمی دیگر شاهد صحنه پُر بودن تخت‌های آی.سی.یو و لحظات تلخ جان باختن بیماران زیر دستگاه‌های تنفسی نباشیم.»
توصیه‌های تکراری، اما نجات‌دهنده
این پزشک معتقد است اقداماتی چون استفاده از ماسک در فضاهای عمومی، شست‌وشوی منظم دست‌ها و رعایت توصیه‌های حین بیماری مانند اجتناب از نزدیکی به افراد آسیب‌پذیر (زنان باردار، کودکان، سالمندان و افراد دارای نقص ایمنی) شاید امروز به نظر ما تکراری به نظر برسند و عادی شده باشند، اما عمل به همین موارد معمول تا میزان قابل توجهی از خطر انتقال ویروس می‌کاهد و جامعه را به سمت سلامت عمومی سوق می‌دهد.