روز جمعه در منابع معتبر دینی متعلق به امام عصر (ارواحنا له الفداه) یاد شده است؛ از مهم‌ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و انتظار فرج آن بزرگوار است.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، مروری بر روایات و آموزه های مرتبط با مهدویت نشان می دهد که اگرچه همه اوقات و لحظات به حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه اختصاص دارد و زمان از وجود مقدس ایشان برکت می گیرد اما هستند اوقاتی و ایامی که از نظر انتساب به ایشان، شهره اند و در آنها بهتر می توان به امام عصر(عج) نزدیک شد و با حضرت(عج) انس گرفت.
بنابر روایت شفقنا، بر اساس منابع روایی و دینی اوقاتی که به حضرت امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) اختصاص دارد، هشت زمان است. در کتاب «نجم الثاقب» بدین گونه از این اوقات نام برده شده است: «اول شب قدر؛ هر سه شب مردد، دوم روز جمعه، سوم روز عاشورا، چهارم از وقت زرد شدن آفتاب تا غروب آن در هر روز، پنجم عصر دوشنبه، ششم عصر پنجشنبه، هفتم شب و روز نیمه شعبان، هشتم روز نوروز.» (۱)
در این نوشتار فضیلت های روز جمعه به عنوان روز منتسب به حضرت حجت(عج) مرور می شود:
روز جمعه
روز جمعه در منابع معتبر دینی متعلق به امام عصر (ارواحنا له الفداه) یاد شده است. در فضیلت این روز مطالب بسیاری از طریق روایات به دست ما رسیده است. تا حدی که از این روز یکی از چهار عید مسلمین نام برده اند. اعمال بسیاری برای این روز ذکر شده که بخشی از آن در مفاتیح الجنان و مصباح المتهجّد و دیگر کتب ادعیه آمده است.
طبرسی در کتاب نجم الثاقب می نویسد: «روز جمعه که از چند جهت اختصاص و تعلق دارد به امام عصر (علیه السلام) یکی آنکه ولادت باسعادت آن جناب در آن روز بود و دیگر آنکه ظهور موفور السرور آن حضرت(عج) در آن روز خواهد بود و ترقب و انتظار فرج در آن روز بیشتر از روزهای دیگر است چنانچه در جمله از اخبار تصریح به آن شده و در زیارت مختصه به آن جناب است در روز جمعه که «یا مولای یا صاحب الزمان صلوات الله علیک و علی آل بیتک هذا یوم الجمعه و هو یومک المتوقع فیه ظهورک و الفرج فیه للمومنین علی یدک … .» عید بودن روز جمعه و آن را یکی از عیدهای چهارگانه شمردن در حقیقت به جهت آن روز شریف است و برای آن مؤمنان مخصوص که با دیدن زمین پاک و پاکیزه از لوث شرک و کفر و قذرات معاصی و از وجود جبارین و ملحدین و کافرین و منافقین و ظهور کلمه حق و اعلای دین و شرایع ایمان و شعایر مسلمین بی مزاحمت و ممانعت احدی از اعداء خداوند و اولیای او در آن روز چشم و دل ایشان روشن و منور و مسرور و خرسند خواهد شد.» (۲)
در فضیلت روز جمعه احادیث بسیار نقل شده است که در این بحث به چند حدیث اشاره می شود:
راوی گوید؛ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «چون عصر پنجشنبه و شب جمعه فرا می رسد فرشتگانی از آسمان فرود میآیند که قلم های طلا و صفحههای نقره به همراه دارند و در عصر پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه تا غروب آفتاب نمینویسند مگر صلوات بر پیغمبر(ص) را و سفر کردن و از پی کاری رفتن در روز جمعه خوب نیست و خوب نبودنش به خاطر نماز جمعه است اما پس از خواندن نماز جائز است و مبارک.» (۳)
مرحوم شیخ صدوق(رحمهم الله) روایت کرده که: امیرالمؤمنین(علیه السلام) در روز جمعه خطبه می خواند و می فرمود: «آگاه باشید خداوند این روز را برای شما عید قرار داده است و آن سید تمام روزها و برتر از تمام عیدهای شماست و خداوند در کتاب خود امر کرده و به سوی ذکر خدا کوشش کنید پس باید با میل و رغبت عظمت این روز را حفظ کنید و نیت خود را برای عبادت در این روز خالص کنید و در روز جمعه زیاد گریه و زاری، دعا و طلب رحمت و آمرزش نمایید. برای این که خداوند دعای کسی را که در این روز از خداوند چیزی بخواهد، اجابت می کند و خداوند کسی را که در این روز نافرمانی او کند و از شرکت در عبادت او تکبر کند; وارد در آتش می کند چون خداوند «عزّوجلّ» فرموده: «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ»؛ مرا بخوانید تا اجابت کنم. به راستی کسانی که از روی تکبر دعا نمی کنند با صورت در آتش می افتند». در روز جمعه ساعتی مبارک است که هیچ بنده مؤمنی نیست که در آن ساعت از خداوند چیزی طلب کند، مگر این که خداوند به او می دهد آنچه را که خواسته است»(۴)
ابو بصیر گوید: شنیدم از حضرت صادق (علیه السلام) که می فرمود: «همانا مؤمن دعا کند و اجابت دعایش تا روز جمعه [یا روز قیامت] به تأخیر افتد.»(۵)
رسول خدا (ص) فرمودند: «شب و روز جمعه ۲۴ ساعت است و خدا در هر ساعتی ششصد هزار نفر از آتش آزاد می فرماید.» (۶)
هاروی بن مسلم به سندهای خود از صادق آل محمّد از حضرت محمّد بن عبد اللّه (صلی اللّه علیه و آله) روایت کرده که فرمود: «خدای سبحان از بین روزها روز جمعه را انتخاب کرد، از بین شب ها شب قدر را اختیار نمود، از بین ماه ها ماه رمضان را انتخاب فرمود، از بین پیمبران مرا برگزید، از من علی (علیه السّلام) را اختیار کرد و از علی حسنین (علیهما السّلام) را برگزید و از آن دو بزرگوار نه امام را اختیار کرد که نهمین آنان قائم آنها است، قائم (علیه السّلام) است که ظاهر و باطن آنان خواهد بود.»(۷)
رسول خدا (ص) فرمود: «به راستی که روز جمعه سر آمد روزها است و در پیشگاه الهی از روز عید قربان و عید ماه رمضان والاتر است پنج خصلت در آن است خدای عزّ و جلّ آدم را آن روز آفرید و در آن روز آدم را به زمین فرود آورد و در آن روز جان آدم را گرفت و در آن روز ساعتی است که بنده در آن ساعت در خواستی از خدا نکند مگر آنکه خداوند درخواستش را به او میدهد تا آنجا که خواستهاش حرام نباشد و همه فرشتگان مقرب الهی و آسمانها و زمینها و بادها و کوهها و بیابانها و دریاها روزها جمعه در هراسند از اینکه قیامت بر پا شود.» (۸)
حضرت علی (علیه السلام) فرمود؛ رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله) فرمودند: «در هر جمعه برای خانواده خود از میوه و گوشت چیزی تحفه ببرید تا از آمدن روز جمعه شادمان گردند.» (۹)
صلوات های خاصی نیز برای ظهور حضرت بقیه الله (ارواحنا له فداه) در روز پنج شنبه تا پایان روز جمعه ذکر شده است.
شیخ طوسی (رحمه الله) می نویسد: مستحب است بعد از نماز عصر روز پنج شنبه تا آخر روز جمعه بسیار صلوات فرستادن بر پیامبر (صلی اللّه علیه و آله) به این گونه: «اللهم صلّ علی محمّد و عجّل فرجهم و أهلِک عَدوَّهم مِنَ الجنّ و الانس، مِن الاولینَ و الآخِرین.» (۱۰)
از جمله صلواتی که در روز جمعه پس از نماز صبح و نماز ظهر توصیه گردیده است؛ عبارتند از: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ الْقَائِم»(۱۱)
صلوات دیگری منقول است که در روز جمعه بدین صورت بر پیامبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله) صلوات بفرستید: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ صَلَاتَکَ وَ صَلَاةَ مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ یا بگویید: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم.»(۱۲)
خواندن صلوات ضراب اصفهانی در عصر جمعه. این صلوات در مفاتیح الجنان در بخش اعمال روز و شب جمعه نقل شده است. سید بزرگوار علی بن طاووس (رحمه الله) می گوید: ذکر صلواتی بر پیامبر و آل او (در عصر جمعه) که از مولایمان حضرت مهدی (ارواحنا فداه) روایت شده است (و به قدری اهمیت دارد که) اگر تعقیب نماز عصر را به خاطر عذری ترک کردی آن را ترک مکن به دلیل جریانی که خداوند ما را بدان مطلع نمود. (۱۳)
بهترین اعمال روز جمعه
از مهم‌ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و انتظار فرج آن بزرگوار است. در این روز، زیارت آن حضرت(عج) و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است؛ زیرا طبق برخی روایات و زیارات، امید ظهور آن حضرت(عج) در روز جمعه بیش از سایر روزها است.(۱۴)
از اعمال روز جمعه که تعلق به حضرت صاحب الزمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) خواندن دعای ندبه و گریستن در فراق ایشان است و همچنین خواندن زیارت روز جمعه که در کتبی مانند مفاتیح الجنان و جمال الاسبوع نقل شده است: «السلام علیک یا حجه الله فی ارضه السلام علیک یا عین الله فی خلقه السلام علیک یا نور الله الذی به یهتدی المهتدون… ».
پی نوشت ها:
(۱)نجم الثاقب، صفحه ۸۰۵؛
(۲) نجم الثاقب، صفحه ۸۱۰؛
(۳) الخصال، جلد ۲، صفحه ۴۵۳- ۴۵۲؛
(۴). وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۶؛
(۵) أصول الکافی، جلد ۴، صفحه ۲۴۵؛
(۶) الخصال، جلد ۲، صفحه ۴۵۱؛
(۷) إثبات الوصیه، صفحه ۴۹۶؛
(۸) الخصال، جلد ۱، صفحه ۳۵۲-۳۵۱؛
(۹) الخصال، جلد ۲، صفحه ۴۴۹؛
(۱۰) صحیفه مهدیه، صفحه ۲۰۴؛
(۱۱) مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، جلد ۱، صفحه ۳۶۸؛
(۱۲) مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، جلد ۱، صفحه ۲۸۴؛
(۱۳) صحیفه مهدیه، صفحه ۲۵۹؛
(۱۴)بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۱۵.