یکی از موضوعاتی که در روایات مطرح شده تغییرحالات و دگرگونی دل است. شحام می گوید: من با امام صادق(ع) هم سفر بودم. حضرت فرمود: قرآن بخوان. من سوره ای از قرآن را آغاز نمودم و خواندم. حضرت گریست و فرمود: دل های خود را با یاد خدا مراقبت کنید و از دستبرد شیطان برحذر باشید. زیرا بر قلب حالات مختلف است. ساعت هایی است که در آن نه ایمان است و نه کفر و به مانند پارچه کهنه یا استخوان پوسیده می گردد.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در روایتی دیگر حمران بن اعین به امام باقر(ع) از تغییر حالات خود شکایت می کند و می گوید: تا نزد شما هستیم دل ما نرم می شود واز دنیا فاصله می گیریم اما هر گاه از نزد شما بیرون رفتیم دوباره به دنیا گرایش پیدا می کنیم. حضرت فرمود:دل ها گاهی سخت و گاهی هموار و راهوار است. سپس حضرت همین جریان را از زبان اصحاب رسول خدا(ص) نقل کرد و از ترس آن ها از نفاق خبر داد و فرمود:رسول خدا(ص) در پاسخ اصحاب فرمودند: این نفاق نیست بلکه نیرنگ های شیطان است که بوسیله آن ها شما را به دنیا تشویق می کند. به خدا سوگند! اگر بر همان حالی که توصیف کردید پیوسته می ماندید فرشته ها با شما دست می دادند و روی آب راه می رفتید. بنابراین از تغییر حالات نباید نگران شد و این واقعیت تلخ را باید قبول کرد. امام علی(ع) بر پذیرش این واقعیت تأکید نمود و فرمود:دل گاهی میل دارد و گاهی میل ندارد (اقبال و ادبار).
بنابر روایت مجمع جهانی شیعه شناسی، هر گاه حال خوشی داشتید نافله را هم بخوانید و هر گاه می بینید میل ندارید، به همان واجبات اکتفا کنید.