اینکه رئیس جمهور سازمان برنامه و بودجه را «مغز متفکر دولت» توصیف کرد، به معنای بازگشت اقتدار نظارتی و توسعه‌ای این سازمان است؟
به گزارش خبرآنلاین ، در فاصله حدود دو هفته، مسعود پزشکیان دو بار در سازمان برنامه و بودجه حضور یافت. بار نخست 15 مرداد برای تودیع و معارفه رؤسای جدید و بار دوم، پنجشنبه گذشته. حال آنکه رئیس جمهور در هیچ جلسه تودیع و معارفه دیگر حضور نیافت و این مسئولیت را برعهده معاون اول خود گذاشت. همچنین جلسه اخیر که صرفاً با حضور رئیس و مدیران ارشد سازمان برنامه و بودجه برگزار شد، چهار ساعت به طول انجامید.
روزنامه ایران نوشت: اظهارات پزشکیان در این جلسه که پیش از آغاز فرآیند تدوین بودجه 1404 برگزار شد، نشان می‌دهد در دولت چهاردهم باید منتظر چهره دیگری از سازمان برنامه و بودجه باشیم. این سازمان نو، هرچند با حفظ ساختار و البته بدون تغییر قانون، چشم توسعه‌ای کشور، ناظر ارشد بودجه‌ای دستگاه‌های اجرایی و مرکز هدایت کلان عملکرد بخش‌های مختلف اداره کشور خواهد بود. چرا احیای سازمان برنامه ضروری است؟ در سال 1327 سازمان برنامه و بودجه تصویب شد تا نوعی نظارت عالیه را بر حرکت کلی اقتصادی، عمرانی و توسعه‌ای کشور اعمال کند. اما بجز در برهه‌هایی، این سازمان از جایگاه واقعی خود فاصله گرفت. این فاصله گرفتن، محصول اراده‌های سیاسی بود. بسیاری از دستگاه‌ها نظارت بر عملکرد خود، نظارت در تصویب طرح‌ها یا نظارت بر هزینه‌ها را برنمی‌تافتند. این ناشکیبایی اداری و اقتصادی، به فشار سیاسی تبدیل و در نهایت از جایگاه سازمان برنامه و بودجه کاست. حاصل این کاهش منزلت، هدررفت منابع، ایجاد معضل پروژه‌های نیمه تمام، توسعه نامتوازن و در نهایت آن چیزی است که امروز ناترازی آب و انرژی نامیده می‌شود. به نظر می‌رسد پزشکیان با احیا و تقویت این سازمان به مثابه «مغز متفکر دولت» تلاش دارد رشد ناموزون بخش‌های اقتصادی و مناطق سرزمینی را متوقف کند. انتظار پزشکیان برای نظارت بودجه‌ای اولین نکته‌ای که رئیس جمهور در جمع رئیس و مدیران ارشد این سازمان مطرح کرد، «طراحی الگوی بودجه‌ریزی عملیاتی متناسب با مقتضیات کشور» و سپس «نظارت بر عملکرد بودجه دستگاه‌های اجرایی» بود. وی به این دلیل این موارد را ضروری خواند که «تجربه دوره‌های گذشته ثابت کرده که نبود نظارت دقیق بر عملکرد بودجه دستگاه‌های اجرایی به هدررفت منابع خواهد انجامید و هیچ‌یک از اهداف برنامه‌های توسعه را محقق نخواهد کرد.» بر همین اساس، پزشکیان از سازمان برنامه و بودجه خواست ضمن تدوین برنامه راهبردی و مشخص کردن نقش و وظایف مدیران، به‌صورت برخط و لحظه‌ای بر عملکرد برنامه و بودجه دستگاه‌های اجرایی نظارت داشته باشد تا اعتبارات به‌طور کامل به اهداف اصابت کند. دومین معضل توسعه‌ای مورد اشاره پزشکیان «پراکندگی در مدیریت و اجرای سلیقه‌ای طرح‌های توسعه در دوره‌های گذشته» بود. به گفته رئیس جمهور، این امر باعث شده تا «امروز شهرها و استان‌های کشور با بی‌نظمی و شلختگی روبه‌رو شوند.» وی برای حل این مسأله نیز از این سازمان خواست ضمن «بهره‌گیری از ظرفیت اساتید و نخبگان» آمایش سرزمینی را به عنوان نقشه راه توسعه کشور متناسب با ظرفیت‌های موجود در استان‌ها مدنظر قرار دهد. رئیس جمهور تأکید کرد این سازمان «موظف است مزیت استان‌های مختلف کشور به‌همراه راهکار استفاده بهینه از این مزیت‌ها در جهت خلق ثروت برای کشور را در قالب برنامه‌ای برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی به دولت ارائه کند.» گامی برای دستیابی به عدالت اقتصادی تحلیلگران توسعه بر این باورند که توسعه بدون عدالت اساساً معنایی ندارد. رئیس جمهور نیز در این جلسه نگاه ویژه‌ای به عدالت اقتصادی داشت. پزشکیان تخصیص و هزینه‌کرد بیش از 50 درصد تسهیلات و منابع بانکی کشور در پایتخت را از جلوه‌های بی‌عدالتی در توزیع منابع و موجب توسعه بی‌منطق تهران عنوان کرد. وی با ذکر این مقدمه، سازمان برنامه و بودجه را موظف کرد ضمن جلوگیری از توزیع ناعادلانه منابع با تمرکززدایی از بودجه‌ریزی، این رویه را اصلاح کند، ضمن آنکه به توسعه دیگر مناطق مهم و راهبردی کشور از جمله سواحل مکران نیز اولویت بدهد. رئیس جمهور با اشاره به ناکارآمدی در تخصیص و هزینه‌کرد اعتبارات در نظام سلامت، گفت در صورت تحقق نظام سطح‌بندی و ارجاع خدمات سلامت، هدررفت منابع و هزینه‌های اضافی در این حوزه مهار خواهد شد. توقف پروژه‌های عمرانی سیاسی یکی از دلایل وجود پروژه‌های نیمه تمام که به معنای هدررفت هزاران میلیارد از منابع کشور است، توجیه سیاسی این طرح‌ها است. طرح‌ها نه تنها با توصیه‌های سیاسی تصویب می‌شوند، بلکه به دلایل سیاسی هم آغاز می‌شوند. پزشکیان از سازمان برنامه و بودجه خواست جلوی این فرآیند را بگیرد. وی حجم انبوه پروژه‌ای نیمه تمام در کشور را نشانه رعایت نکردن اولویت‌بندی طرح‌های عمرانی و زیربنایی و زمینه‌ساز استهلاک منابع کشور عنوان کرد. رئیس جمهور تأکید کرد: در دولت چهاردهم قطعاً اجازه داده نخواهد شد بدون پیش‌بینی منابع مالی لازم و همچنین رعایت اولویت‌بندی و در نظر گرفتن نیازهای ضروری و اساسی مردم، پروژه‌ای در کشور آغاز شود. تدوین روش‌های نوین مدیریتی توسعه آخرین بخش از سخنان رئیس جمهور، بار دیگر بیانگر عزم دولت چهاردهم برای ارتقای جایگاه سازمان برنامه و بودجه است، سازمانی که قرار نیست صرفاً کار تخصیص اعتبار و بودجه را انجام دهد، بلکه باید نقشه راه توسعه را تدوین و بر حرکت در آن مسیر نظارت کند. پزشکیان با اشاره به نیاز کشور به اصلاح و تغییر روش‌ها در نظام اجرایی گفت: سازمان برنامه و بودجه به‌عنوان مغز متفکر دولت وظیفه دارد با استفاده از دانش و تخصص اندیشمندان و نخبگان و همچنین تعامل با مراکز علمی برتر دنیا، به‌روزترین روش‌ها و برنامه‌های مدیریتی برای توسعه کشور را تدوین و به مدیران دستگاه‌های اجرایی کشور ارائه کند، چرا که با شیوه‌های فعلی مشکلی حل نخواهد شد. ارائه برنامه برای رفع ناترازی‌ها، کاهش هزینه‌های انرژی و توسعه بخش‌های اقتصادی مبتنی بر انرژی پایدار دیگر درخواست‌های پزشکیان بود. حمایت سیاسی از سازمان توسعه‌ای این جلسه و نکات مطرح شده در آن، بیانگر وجود یک اراده و حمایت سیاسی در عالی‌ترین سطح نظام اجرایی کشور نسبت به سازمان برنامه و بودجه است؛ سازمانی که می‌تواند با نقش‌آفرینی درست، تبدیل به سازمانی برای توسعه کشور شود. اما اینکه نتیجه این فرآیند به ارتقای این سازمان منجر خواهد شد یا خیر، به تداوم این حمایت، تقویت نظام کارشناسی سازمان برنامه و درنهایت تمکین سایر ارکان دولت و بخش‌های اقتصادی غیردولتی به این وضعیت جدید بستگی دارد.
وفاق، بدون یک روز معطلی
وزرای کابینه چهاردهم تنها ساعاتی پس از کسب رأی اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی و پس از برگزاری اولین جلسه هیأت دولت، در محل خدمت خود حاضر شده و کار خود را بدون معطلی آغاز کردند. آنان همچنین در ابتدای کار خود و در پیام‌هایی به مردم، همگان را به «وفاق برای ایران» دعوت کردند؛ همان شعاری که رئیس دولت چهاردهم از زمان آغاز رقابت‌های انتخاباتی سر داد و اکثریت رأی ملت را هم از آن خود کرد، حالا به ترجیع‌بند سخنان اعضای کابینه تبدیل شده است. سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نخستین پیام پس از اخذ رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در ایام اربعین حسینی و باطلب یاری از پروردگار متعال، دست خویش را به سوی تک‌تک دلدادگان تمدن، فرهنگ و هنر ایران‌زمین دراز کرده و همگان را به وفاق برای ایران عزیزمان دعوت می‌کنم.» سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز پس از جلسه رأی اعتماد مجلس و حضور در اولین جلسه هیأت دولت چهاردهم با حضور در محل وزارت فرهنگ مسئولیت این وزارتخانه را از محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم تحویل گرفت. وی همچنین در اولین پیام خود، گفت: رئیس‌جمهور بحث وفاق ملی را مطرح کرد. این شعار به ظاهر شعار ساده‌ای بود اما با مجموع مسائل اجتماعی پیوند خوبی برقرار کرد چرا که حس نخبگان و جامعه ما این بود که در ۱۰ سال اخیر ابَرمسأله‌هایی را پیدا کردیم که آنها را کشف کردیم اما حلش نکردیم، چرا؟ به دلیل اینکه یا در مسیر تصمیم‌سازی به وفاق نرسیدیم یا اگر تصمیم گرفتیم در مسیر اقدام نتوانستیم به وفاق عمل کنیم.
آغاز اولین سفرهای استانی اسکندر مؤمنی، وزیر کشور پس از حضور در محل وزارت کشور، بامداد جمعه – دوم شهریور – جهت بازدید از روند تردد زائران جهت شرکت در مراسم اربعین وارد استان کرمانشاه شد. وی همچنین در گفت‌وگویی با اشاره به برنامه‌های خود که در جلسه بررسی صلاحیت وزرا در صحن علنی مجلس ارائه شد، وفاق ملی برای ایجاد همبستگی ملی را رویکرد اصلی وزارت کشور دانست و گفت: امروز کشور بیش از هر زمان به امنیت، آرامش و همبستگی نیاز دارد. فرزانه صادق مالواجرد، وزیر راه و شهرسازی دولت چهاردهم نیز پنجشنبه در اولین سفر استانی خود از زیرساخت‌های اربعین و تردد زائران حسینی از مرز چذابه بازدید کرد. نشست وبیناری وزیر جهاد با تمام مدیران غلامرضا نوری قزلجه هم به دنبال کسب رأی اعتماد مجلس، راهی وزارت جهاد کشاورزی شد. او ضمن برگزاری جلسه شورای هماهنگی با حضور معاونین و مدیران ستادی و مشارکت وبیناری سازمان جهادکشاورزی استان‌ها، از واژه وفاق ملی به عنوان گفتمانی جدید در چند ماه اخیر نام برد و گفت: وفاق ملی، باعث هموار شدن مسیر و ایجاد برکات برای کشور و نظام خواهد شد. نوری همچنین روز جمعه در سومین روز کاری خود در زادگاه خود بستان آباد و در جمع نمازگزاران این شهرستان حضور یافت و از پرداخت مطالبات گندمکاران تا پایان شهریور خبر داد. وی در این سفر، اولین و فوری‌ترین کار خود را تعیین قیمت تضمینی گندم برای سال بعد عنوان کرد.
تداوم پیشرفت دفاعی امیر عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح دولت چهاردهم با حضور در این وزارتخانه با همراهی امیر آشتیانی، مسئولیت هدایت این وزارتخانه را تحویل گرفت. وی در گفت‌وگویی با اشاره به تهدیدات موجود، گفت: در بخش‌هایی که اولویت وجود دارد باید کارها را شتاب ببخشیم و به صورت جهشی عمل کنیم. نصیرزاده با بیان اینکه صنعت دفاعی یک صنعت پیشرو است، تصریح کرد: مفاهیمی مانند خودباوری، خود اتکایی و کار جهادی در صنعت دفاعی تعریف شده و تجلی پیدا کرده است و این صنعت می‌تواند الگویی برای کل صنایع کشور باشد. وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با اشاره به برنامه‌های خود که به مجلس شورای اسلامی ارائه شد، اظهار کرد: ان شاءالله سیر پیشرفت‌های دفاعی با هدف بازدارندگی فعال با قدرت ادامه خواهد داشت و از سر ریز فناوری‌های دفاعی نیز برای حل مشکلات گلوگاه‌هایی که در کشور وجود دارد استفاده خواهد شد.
بازدید اوحدی از بیمارستان تخصصی نیایش گفتنی است سعید اوحدی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران هم فعالیت خود در دولت جدید را با حضور در بیمارستان تخصصی نیایش آغاز کرد. وی در این بیمارستان با جانبازان بستری در آن دیدار و در جریان مسائل و مشکلات آنان قرار گرفت. معاون رئیس‌جمهور با تأکید بر رسیدگی درمانی جانبازان گفت: این جانبازان برای دین و ناموس این ممکلت ایثار کردند و اجازه ندادند که یک وجب از خاک کشور اشغال شود و وظیفه همگانی ما آن است که همه توجه و امکانات را برای آنها مهیا کنیم.
2323