ماه محرم 1446 و ایام عزاداری سیدوسالار شهیدان در این ماه به پایان رسید و بسیاری از هیأت‌های کشور همچون رسم هرساله خود در این ماه در قالب سه دهه به عزاداری پرداختند.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در موضوع هیأت و تشکل‌های دینی در ایران اسلامی براساس چهارچوب‌های اداری تنها سازمان تبلیغات اسلامی نهاد حاکمیتی است که دارای وظیفه رسمی و از این طریق موظف به تبلیغ دین، نشر شعائر اهل بیت و … است.
سازمان تبلیغات، نهاد حاکمیتی هیأت‌ها
هرساله سازمان تبلیغات اسلامی در این خصوص با حمایت مالی و معنوی از هیأت‌های مذهبی، برگزاری جلسه عزای سیدالشهدا را تسهیلگری می‌کند و تلاش دارد با راهبری محتوایی در مداحی و سخنرانی جلسات هم اثرگذار باشد اما چقدر در این زمینه در سال‌های متمادی موفق بوده، سوالی است که باید بررسی شود؟
سازمان تبلیغات اسلامی با مدیریت حجت‌الاسلام محمد قمی برای تفکیک ماموریت‌ها و پرداخت تخصصی به هرکدام، نهادهایی را ایجاد کرد. در این زمینه سازمان هیأت و تشکل‌های دینی حدود 5 سال پیش غیررسمی و از 3 سال قبل به صورت رسمی ذیل این سازمان ایجاد شد که البته هنوز هم بعد از سه سال رسماً مجوز فعالیت نگرفته است و در اسناد رسمی و مالی با نام موسسه بنیاد دعبل خزاعی خود فعالیت می‌کند.
مقاومت و ایستادگی خط محتوایی محرم هیأت‌ها
مسوولان سازمان هیأت و تشکل‌های دینی و شورایی که برای هم‌افزایی جریان هیأت ایجاد کرده است، در ابتدای محرم امسال اعلام داشتند که خط محتوایی محرم امسال مقاومت و ایستادگی است. حجت‌الاسلام باباخانی رئیس این سازمان در اولین نشست روسای شورای مداحان و هیأت‌های بانوان گفت: «در محرم امسال، ایستادگی و مقاومت به عنوان محور محتوایی خاص در هیأت‌ها طراحی شده است و شعار هیأت‌ها هم امسال بر همین اساس است.»
شعاری که جای هیأت‌ها در خیابان‌های تهران دیده شد
بر همین اساس شعار مشترک هیأت‌های مذهبی در محرم امسال «آزادگان عالم در خیمه حسین‌اند» انتخاب شد. این شعار بیش از آن که در هیأت‌های کشور دیده شود بیشتر در سطح شهر تهران دیده شد. شهرداری تهران عملکرد بهتری نسبت به این شعار داشت و کاری که سازمان تبلیغات اسلامی در هیأت‌ها نتوانست انجام دهد، این نهاد در شهر تهران عملیاتی کرد تا جایی که حتی روی فیش خرید تره‌بارهای شهر تهران هم دیده می‌شد.
شعار محرم امسال در بین نظرسنجی هیأتی‌ها نبود!
جالب است که برای انتخاب این شعار حدود یک ماه قبل از محرم، سازمان هیأت و تشکل‌های دینی پیامکی به هیأت‌ها ارسال کرد و خواست تا در نظرسنجی انتخاب شعار شرکت کنند. یکی از مسوولان هیأت‌های تهران می‌گوید: «به ما پیامک دادند که از میان 4 شعار برای محرم امسال، شعاری انتخاب کنیم که این شعار عبارت بودند از ۱. استقامت را تو معنا داده ای، ۲. عهد بستم با حسین بن علی تا پای جان، ۳. کربلا در مرزها محدود نیست و ۴. مکتب روضه مجاهد پرور است. اما چند روز بعد به یکباره اعلام شد که شعار امسال آزادگان عالم در خیمه حسین‌اند است. اگر از هیأت‌ها نظرسنجی می‌شود، پس باید به خواست هیأت‌ها هم احترام گذاشته شود.»
با تمام این اتفاقات انتظار این بود که امسال به عنوان اولین محرم بعد از عملیات طوفان الاقصی، جنایت‌های بزرگ رژیم صهیونیستی در غزه، هیأت‌ها توجه و اقدام بیشتری در این خصوص داشته باشند. باتوجه به انتخاب خط محتوایی هم همین رویکرد متصور بود اما جالب است که کمترین راهبری دراین خصوص توسط سازمان تبلغیات اسلامی صورت گرفت. مداحانی امسال کنش داشتند که هرسال همین دغدغه‌مندی‌ها را داشتند.
کمتر از یک درصد نوحه‌های امسال به غزه ربط داشت
براساس یک تحلیل محتوا روی نوحه‌های 50 مداح شاخص کشور کمتر از یک درصد نوحه‌ها مرتبط با موضوع فلسطین و غزه بود. البته که مسوولان سازمان هیأت و تشکل‌های دینی در مصاحبه‌های خبری خود اعلام داشتند که موضوع مقاومت و ایستادگی صرفاً به غزه مرتبط نیست بلکه جنبه‌های مختلف مقاومت مدنظر است اما کو دنبه عملکردشان!
همین یک درصد نوحه مرتبط با موضوع غزه و مقاومت فلسطین در میان هیأتی‌های کشور حواشی بسیاری داشت تا نشان دهد هنوز هم تفکر هیأت سکولار جاری است و بسیاری مانع طرح این مباحث به حق و درست در هیأت‌ها هستند. شکاف عقیده‌ای که سازمان تبلیغات اسلامی موظف به چاره‌اندیشی درباره آن است.
انفعال مسئولان سازمان تبلیغات درباره دودمه فلسطینی هیأت دانشگاه تهران
جالب آن که وقتی دودمه مرتبط با غزه در دهه دوم محرم در هیأت اصحاب‌الحسین(ع) دانشگاه تهران با حواشی روبرو شد، حجت‌الاسلام قنبریان و وحید یامین‌پور و … اظهارنظر و موضع کردند اما حجت‌الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی که بارها در فضای ویراستی خود نسبت به موضوعات سیاسی موضع‌گیری می‌کند هیچ واکنشی نداشت و در اواخر دهه سوم و جلسه مهرواره هوای نو اشاره‌ای به این امر داشت. حجت‌الاسلام مجید باباخانی رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی هم که در ایام انتخابات ریاست جمهوری، صفحات فضای مجازی خود را ستاد انتخاباتی یک طیف خاص و حتی دقیق‌تر با گذشته سیاسی‌اش یک کاندیدا خاص کرده بود هم هیچ واکنشی نشان داد.
او در ایام انتخابات جریان انقلابی را به هم‌افزایی روی کاندیدی خاص دعوت می‌کرد و روزانه یادداشت می‌نوشت و زمانی که برای محمدحسین پویانفر حاشیه‌ای ایجاد شد، در لحظه به میدان آمد و دفاع کرد اما گویی اصلاً خبردار نشد که میان دو طیف از هیأتی‌ها مباحثه‌ای ایجاد شده است که آیا هیأت می‌تواند سکولار باشد یا خیر. باباخانی در مدیریت خود نشان داده است که آمده وسط‌بازی کند، او در هیچ موضوعی جدی وارد نمی‌شود تا مبادا صندلی ریاستش خدشه‌ای ببیند.
برای منبری‌ها هیچ تولید محتوایی نشد
منبر و سخنرانی هیأت‌های مذهبی یکی از ظرفیت‌های اساسی محتوایی برای عمل به فریضه و امر رهبر انقلاب به هیأت‌ها برای امر جهادتبیین است البته که حجت‌الاسلام قمی می‌گوید به این ظرفیت نباید بسنده کرد و باید پای را برای جهادتبیین فراتر گذاشت. جالب که همین ظرفیت نیم‌بند در محرم امسال پای کار خط محتوایی مقاومت و ایستادگی نیامد و براساس تحلیل محتوا موضوع سخنرانی 30 سخنران مطرح کشور در دهه اول محرم، هیچ‌کدام به این موضوع نپرداختند و اساساً گویی این خط محتوایی به آن‌ها نرسیده بود.
البته که صرف اعلام یک خط محتوایی قطعاً سرفصل کاری برای یک سازمان عریض و طویل محسوب نمی‌شود و باید کتاب و فیش منبر در این زمینه‌ها تولید شود که یکی از منبری‌های جوان کشور می‌گوید: از سوی سازمان تبلیغات اسلامی و جامعه ایمانی مشعر فیش منبری با موضوع مقاومت و ایستادگی که فراتر از بحث غزه هم باشد، به دست ما نرسید.
نمایشگاهی که فقط برای گزارش‌کار خوب بود
مجید باباخانی رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی در نشست خبری خود درباره برنامه‌های محرم امسال این سازمان اظهارداشت: امسال در بیش از 100 هیأت کشور نمایشگاه مقاومت براساس آیات و روایات قرآن برپا می‌شود. البته که بماند در کشور 100 هزار هیأت فعال و اثرگذار در کشور وجود دارد و سازمانی با ادعای برخورداری از شبکه فعال و پویا در عرصه هیأت تنها برای یک هزارم هیأت‌های کشور برنامه‌ریزی کرده است اما نکته جالب اینکه با بررسی سایت رسمی این سازمان و صفحات و کانال‌های مجازی این سازمان مشخص است که در کمتر از 20 هیأت کشو تنها موفق به برپایی این نمایشگاه شدند.
خبرنگار ما در ارتباط با یکی از این هیأت‌ها که مجموعه موفق و با برنامه‌ای در شهرهای پرجمعیت است، از او شنید که محتوای این نمایشگاه شب هشتم ماه محرم به دست او رسید و مسوولان بخش‌های مختلف سازمان هم از او خواستند که عکسی با حضور مردم و برپایی این تابلوها تهیه کنند و ارسال کنند.
ده‌ها میلیارد هزینه برای مهرواره هوای نو چه سودی دارد؟
روندی که نشان می‌دهند مسوولان این سازمان ماموریتی داشتند و با هر سرهم بندی در روزهای آخر تابلوهایی آماده کردند که به نیمه اول دهه نرسیده و در روزهای پایانی به دست هیأت‌ها رسیده و به دنبال جمع کردن گزارش کار هستند. این سازمان می‌گوید با مهرواره هوای نو و هزینه دهه‌ها میلیاردی به دنبال تغییر نگاه مردم به هیأت‌ها و تغییر نگاه هیأت‌ها به عملکرد خود یعنی گسترش مخاطب است اما آیا موفق بوده یا فقط گزارش داده است؟ شرکت 6 هزار هیأت از 100 هزار هیأت کشور در طول دو سال در این مهرواره بیانگر چیست؟
مشکل اساسی روند کار سازمان تبلیغات اسلامی تلاش برای گزارش دادن است و تلاش دارند با ارائه متن و عکس و فیلم بگویند که ما کارهای بسیاری انجام می‌دهیم اما نکته اساسی این است که در کف میدان باید عملکرد آن‌ها بررسی شود. عملکردی که جای چند سوال از حجت‌الاسلامی قمی را داد. او باید پاسخ دهد سازمان هیأت و تشکل‌های دینی تاسیسی او چه برای هیأت‌های کشور انجام داده است و چه راهبری برای محرم امسال کرده است؟ این سازمان آیا موجب شده که میزان برگزاری مجالس افزایش یابد؟ کیفیت برگزاری جلسات تغییر داشته است؟ محتوا مداحان و سخنرانان ارتقا یافته است؟ برگزاری مهرواره هوای نو با هزینه ده‌ها میلیاردی چه تغییری در هیأت‌های کشور داشته است؟