باستان‌شناسان و زیست‌شناسان حالا پاسخ روشنی برای این سؤال دارند: چه زمانی برای اولین بار انسان‌ها غذا را روی آتش کباب کردند؟
غزال زیاری: آشپزی امر مهمی در زندگی امروزی ماست؛ تا جایی که برخی از محققان بر این باورند که آشپزی کردن باعث شده تا اجدادمان کالری اضافی موردنیاز برای رشد مغزهایشان را به دست بیاورند. اما حالا این سؤال مطرح می‌شود که آشپزی از چه زمانی شروع شد؟
نمی‌توان در پاسخ به این سؤال، زمان مشخصی تعیین کرد؛ اما شواهد حاکی از آن است که انسان‌ها حداقل پنجاه‌هزار سال پیش و حداکثر از ۲ میلیون سال پیش غذا می‌پختند. این شواهد از دو حوزه متفاوت به دست می‌آید: باستان‌شناسی و زیست‌شناسی.
کنترل آتش، نشانی از شروع پخت و پز؟
یکی از شواهد باستان‌شناسی در این رابطه، کشف دانه‌های نشاسته پخته‌شده موجود در جرم یا پلاک دندانی است. ریچارد رانگهام، استاد بازنشسته انسان‌شناسی زیستی دانشگاه هاروارد دراین‌باره گفت: «می‌توان این دانه‌های پخته‌شده را در دندان‌های انسان‌های ۵۰ هزار سال پیش یافت.»
اما شواهد مربوط به زمان‌های قبل از آن، چندان واضح نیست؛ دانشمندان در کل به دنبال شواهدی هستند که نشان دهد که افراد آتش را کنترل کرده بودند؛ هرچند که شواهد کنترل آتش، لزوماً اثبات‌کننده پخت‌وپز نیست؛ چراکه انسان‌ها ممکن بود تا از آتش برای گرما یا برای ساختن ابزارها بهره ببرند.
بتان لینسکات، ژئوشیمی‌دان باستان‌شناسی دانشگاه آکسفورد دراین‌باره گفت: «در تمام مدارک باستان‌شناسی شواهدی از آتش‌سوزی وجود دارد. اما مشکل در تشخیص این است که آیا آن آتش کنترل‌شده بود یا آتش‌سوزی طبیعی (یک بحث، بحث آتش‌سوزی طبیعی است و بحث دیگر، آتشی که توسط انسان‌ها و به قصد طبخ غذا روشن می‌شد). یکی از نکات کلیدی به هنگام جستجو برای یافتن شواهدی برای کنترل آتش، ساختار احتراق واقعی است: مشاهده سنگ‌های چیده شده به شکل یک دایره و یافتن مقداری خاکستر در وسط آن، شاید مقداری فیتولیت (ساختارهای سیلیسی به‌جامانده از گیاهان مرده) و مصنوعات و چیزهای سوخته شده.»
شواهد آتش‌های انسانی
محققان، بقایای این‌چنینی را در مکان‌های متعددی یافته‌اند که به دوران قبل از هومو ساپینس‌ها برمی‌گردد؛ این بدان معناست که انسان‌های اولیه هم از آتش استفاده می‌کردند. تیمی تحقیقاتی در غار قسم فلسطین اشغالی، شواهدی از یک آتشدان سیصدهزارساله را در نزدیکی بقایای حیوانات سلاخی شده یافتند و درعین‌حال در غاری در سافولک انگلیس هم آتشدانی چهارصدهزارساله حاوی استخوان‌های سوخته و سنگ چخماق یافت شد.
اما این یافته‌ها به اینجا ختم نشد و رؤیت خاکستر در غار Wonderwerk در آفریقای جنوبی باعث شد دانشمندان به این شک کنند که آشپزی از یک‌میلیون سال پیش آغاز شده است. رانگهام در این‌باره گفت: «این غار حدود ۳۰ متر عمق دارد و آن‌قدر عمیق است که نمی‌توان این احتمال را داد که در اثر فرآیند طبیعی، یک‌میلیون سال پیش این خاکستر را تولید کرده باشد.» حتی شواهدی از آتش‌سوزی کنترل‌شده در ۱.۶ میلیون سال پیش در کنیا نیز یافت شده است.