عالم متقی و ایران دوست آیت الله بروجردی، به فشارهای مختلف به‌ویژه از سوی " عالمان ۹ اسفندی " و " وعاظ السلاطین" که از وجوه پخش شده توسط کودتاچیان نیز برخوردار شده بودند ؛ تن نداد و آبرو برای عالمان دینی میهن دوست و مسلمانان میهن پرستار خرید و نام خود را به‌عنوان مرجعی که با کودتای بریتانیائی – آمریکائی و ارتجاعی همکاری ننمود ، ثبت تاریخ میهن کرد.
با توجه به توطئه ها و تشنجات رخ داده و تبدیل مجلس شورای ملی توسط اقلیت به کانون توطئه علیه نهضت ملی به ویژه با ” تحصن ” سرلشکر فضل الله زاهدی در مجلس و پشتیبانی ریاست مجلس از نامبرده و ممانعت اقلیت از برگزاری جلسات مجلس و استعفای نمایندگان فراکسیون نهضت ملی و سپس استعفای تعدادی دیگر از نمایندگان؛ عملا مجلس تعطیل شده بود. در چنین شرائطی زنده یاد دکتر مصدق طی پیامی به ملت ایران درخواست کرد اگر خواهان وضع فعلی مجلس و ابقای آن و برکناری دولت میباشند در همه پرسی به بقای مجلس هفدهم رای بدهند و اگر خواهان ادامه کار دولت میباشند به ادامه فعالیت دولت رای دهند.
سفر یک هفته ای شاه و ملکه برای استراحت در روز ۱۹ مرداد ۱۳۳۲ روز رفراندوم برای انحلال دولت یا مجلس ۱۲ امرداد ۱۳۳۲ مردم تهران با حضور پر شکوه خود به ادامه کار دولت دکتر مصدق رای دادند . در تاریخ ۱۹ امرداد نیز اهالی شهرستانها با حضور افتخار آفرین خود پشتیبانی از دولت دکتر مصدق را اعلام نمودند. روزنامه ها از جمله روزنامه اطلاعات در همین روز -۱۹ امرداد-بدون اینکه تاریخ دقیقی را اعلام کنند؛ نوشتند: ” شاهنشاه و ملکه برای استراحت به شمال می‌روند. این مسافرت ممکن است بیش از یک هفته طول نکشد”.
۲۱ مرداد ملاقات سفیر ایران در هند با شاه و تصمیم به مراجعت شاه در ۳۰ مرداد ” اطلاعات ” همچنین نوشته بود: ” سفیر کبیر ایران در عراق- مظفر اعلم- امروز بعد از ظهر پیش از رفتن به محل خدمت خود با شاه ملاقات خواهد کرد و پس فردا-چهارشنبه ۲۱ امرداد سفیر کبیر ایران در هند – آقای عضدی-،برای کسب اجازه مرخصی از حضور شاهنشاه، شرفیاب خواهند شد”. در پایان نیز اضافه شده بود چون ” روز جمعه ۳۰ مرداد ماه مصادف با عید قربان میباشد؛ شاهنشاه برای برگزاری سلام عید قربان به تهران مراجعت خواهند کرد”.
کودتا علیه دکتر محمد مصدق
۲۰ مرداد سفر شاه و ملکه به رامسر ۱۰ روزه برای بهبود حال ملکه اعلام شد ” اطلاعات ” سه شنبه ۲۰ امرداد ناگهان نوشت: شاهنشاه و ملکه صبح امروز به رامسر با هواپیمای اختصاصی عزیمت کردند، این مسافرت برای بهبود حال ملکه ثریا انجام گرفته و بیش از ۱۰ روز نخواهد بود.از رامسر به کلاردشت خواهند رفت.” تا اینجای کار افزون بر مسافرت ناگهانی؛ و تبدیل ” سفر برای استراحت ” به ” سفر برای بهبود حال ملکه” ؛ ملاقات و خداحافظی سفیر کبیر ایران در هند با شاه که برای روز چهارشنبه ۲۱ امرداد اعلام شده بود ، نیز لغو شد . فرمان انحلال مجلس صادر می شود در همین رور خبرنگار ” اطلاعات ” به نقل از یکی از نزدیکان نخست وزیر نوشت: “فرمان انحلال صادر می‌شود”، ” آنچه من از لحن مذاکرات دکتر مصدق در باب چگونگی انحلال مجلس استنباط کردم نخست وزیر قصد دارد.برای انحلال بقیه دوره هفدهم از اعلیحضرت تقاضای صدور فرمان کند…منتهی صدور این فرمان فقط جنبه تشریفاتی دارد و از نظر رعایت اصول می باشد نه از آن نظر که طبق قانون مصوبه مجلس موسسان اختیار انحلال مجلس را بعهده پادشاه محول نموده است؛ زیرا دکتر مصدق حاضر به رعایت مصوبات مجلس موسسان نیست. فرمان انحلال هم باین صورت صادر می‌شود که ابتدا وزیر کشور گزارش جامعی از نتیجه مراجعه بآراء عمومی به نخست وزیر تسلیم خواهد کرد و نخست وزیر با اتکاء باین گزارش و با اشاره باینکه بر حسب تمایل ملت؛ مجلس هفدهم بایستی منحل گردد از اعلیحضرت تقاضای صدور فرمان انحلال را خواهد کرد..”.
۲۱ مردادماه و اقدامات حائری زاده علیه مصدق چهارشنبه ۲۱ امرداد رهبر اقلیت مجلس حائری زاده به خبرنگاران گفت: ” اگر اعلیحضرت فرمان انحلال مجلس را صادر کند شریک جرم دکتر مصدق خواهند بود و اختیارات دکتر مصدق با انحلال مجلس قوت قانونی نخواهد داشت”.
۲۲ مرداد سخنان حائری زاده علیه شاه و مجلسه موسسان فردای آن روز – پنجشنبه ۲۲ امرداد – حائری زاده گفت: ” اختیاری که به اعلیحضرت برای انحلال مجلس شورای ملی داده شد ، طبق تغییری بود که مجلس موسسان اخیر در اصل ۴۸ قانون اساسی داد که هیچ وقت قابل قبول ملت نبوده و نخواهد بود؛ زیرا شاه در مملکت مشروطه یک مقام غیر مسئول است” و در ادامه افزود: ” تنها توافق نظری که بین ما و نخست وزیر حاصل است غیر قانونی بودن مصوبات مجلس موسسان میباشد”. البته سید ابوالحسن حائری که اینجا سخن از غیر قانونی بودن مصوبات مجلس موسسان میزند و میگوید شاه حق انحلال مجلس را ندارد؛ پس از کودتا، هنگامی که شاه خلاف قولی که به او و کاشانی و … داده بود در ۲۸ آذر ۳۲ مجلسین را منحل کرد، دم بر نیاورد و جایزه مشارکت در کودتا و مبارزه علیه نهضت ملی به رهبری دکتر مصدق را نیز دریافت کرد و نماینده دوره هجدهم مجلس شورای ملی شد!
محمدرضا پهلوی
نامه مصدق به شاه برای برگزاری انتخابات مجلس هجدهم پنجشنبه ۲۲ امرداد مرحوم دکتر غلامحسین صدیقی وزیر کشور اعلام کرد: ” علت اینکه تا بحال نتیجه قطعی رفراندوم از طرف وزارت کشور اعلام نگردیده از آن نظر است که ما می‌خواهیم یک گزارش نهائی و قطعی از نتیجه آراء رفراندوم در سراسر کشور تهیه کرده و سپس گزارش آن را به اطلاع ملت برسانیم” سپس قول داد که در ساعت ۹ شب از رادیو ” نتیجه نهائی را بعرض هموطنان برسانیم “. جمعه ۲۳ امرداد دکتر مصدق ضمن نوشتن نامه ذیل به شاه تقاضای صدور فرمان انتخابات دوره هجدهم را کرد.
نامه دکتر مصدق به شاه به شرح زیر است:
پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاهی؛ چون در نتیجه مراجعه به آراء عمومی در تاریخ دوازدهم و نوزدهم مرداد ماه ۱۳۳۲ ملت ایران به‌انحلال دوره هفدهم مجلس شورای ملی رای داده است از پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاهی استدعا می‌شود امر و مقرر فرمائید فرمان انتخابات دوره هجدهم صادر شود تا دولت مقدمات انتخابات را فراهم نماید. چاکر …
انحلال مجلس دوره ۱۷ توسط مصدق و مخفی کاری شاه ” اطلاعات ” نوشت:” چون دیروز جمعه و تعطیل بود نامه آقای نخست وزیر صبح امروز – شنبه ۲۴ امرداد- از طرف وزارت دربار بوسیله پیک مخصوص برای اعلیحضرت ارسال گردید”. دکتر مصدق نیز پیامی در تشکر از حضور پر شکوه ملت در رفراندوم خطاب به ملت ایران صادر کرد. شهید دکتر فاطمی سخنگوی دولت و وزیر امور خارجه نیز در مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد: ” با ارسال نامه آقای دکتر مصدق به‌حضور شاهنشاه امروز می‌توان مجلس هفدهم را منحل شده دانست”. در حالیکه دولت ملی و قانونی و شفاف دکتر مصدق گام به‌گام ملت را در جریان امور کشور قرار می‌داد؛ شاه در ارتباط با اربابان خارجی و ارتجاع داخلی در نهایت مخفی کاری فرامینی به‌تاریخ ۲۲ امرداد در عزل غیر قانونی دکتر مصدق و نصب غیر قانونی زاهدی در شمال تهیه و توسط سرهنگ نعمت الله نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی به تهران برای باجرا گذاشتن کودتا ارسال کرده بود! با وقوع کودتای ناکام بریتانیائی – آمریکائی و ارتجاعی نیمه شب یکشنبه ۲۵ امرداد ۳۲ و فرار شاه از ایران و دستگیری گروهی از کودتاگران؛ زنده یاد دکتر مصدق اعلامیه انحلال دوره هفدهم مجلس شورای ملی را به این شرح منتشر کرد: ” بنا بر اراده ملت ایران که بوسیله مراجعه به آراء عمومی اظهار شده بدینوسیله انحلال دوره هفدهم مجلس شورایملی اعلام می‌گردد. انتخابات دوره هجدهم مجلس شورای ملی پس از اصلاح قانون انتخابات و قانون تقسیمات کشور به‌زودی انجام خواهد گرفت بر طبق قانون اعلان خواهد شد”. دکتر محمد مصدق ” نوشتن نامه عزل دکتر مصدق در ۲۲ مرداد و آشکار سازی آن در ۲۵ مرداد در همین روز -۲۵ امرداد-؛ خبرنگار آمریکائی خبرگزاری آسوشیتدپرس طی خبری که از تهران به خارج مخابره کرده است، چنین نوشت: ” در ملاقاتی که با آقای سرلشکر زاهدی به‌عمل آورده نامبرده فرمانی را که به‌امضای اعلیحضرت همایون شاهنشاه و مورخ روز ۲۲ مرداد میباشد به وی نشان داده و ضمنا خاطر نشان ساخت سرهنگ نصیری مامور ابلاغ فرمان عزل نخست وزیری آقای دکتر مصدق بوده است”.دوشنبه ۲۶ امرداد هندرسن سفیر آمریکا که مدتی بود در ایران حضور نداشت برای هماهنگی بیشتر مراحل بعدی کودتا وارد ایران شد. سه شنبه ۲۷ امرداد ابوالقاسم امینی کفیل وزارت دربار که ۲۵ امرداد دستگیر شده بود و پس از اثبات بی‌گناهی آزاد شده بود طی اظهاراتی ضمن تبری از عمل شاه به خبرنگاران از جمله چنین گفت:” دو بار آقای نخست وزیر به من فرمودند: بیگانگان و بیگانه پرستان شاه را وادار به کودتا میکنند و اتکاء آن ها به شاه است که عملیاتی بر خلاف مصلحت کشور و خودشان انجام دهند . من جریان را به شاه عرض کردم ؛ جواب دادند: اشخاص برای سوء تفاهم و ایجاد سوء ظن مطالبی گفته اند که صحیح نیست ، به‌همین ترتیب به آقای نخست وزیر جواب بدهید….”. اینجا باید گفت اگر شاه پیش از وقوع کودتای ۲۵ امرداد و فرار از کشور و …” کودتا ” را تکذیب میکرده است؛ این روزها عده ای مغرض و برخی هم بی اطلاع برغم انتشار هزاران سند و اعتراف و کتاب و مقاله مستند در باره رخدادهای گام به گام کودتا های متواتر از آغاز نخست وزیری دکتر مصدق تا کودتای منحوس ۲۸ امداد ۳۲، هنوز سخن آن روزهای شاه را به ابوالقاسم امینی تکرار میکنند!!!
آیت الله بروجردی
نکته پایانی: عدم همکاری آیت الله بروجردی با کودتاچیان شاه فراری پس از سقوط دولت ملی، مردمی و شفاف دکتر مصدق در ۲۸ امرداد ۳۲ در خارج از کشور در انتظار پاسخ تلگراف خود به مرحوم آیت الله بروجردی بود تا برای خود مشروعیتی کسب نماید و تا حدودی وابستگی اش را به بیگانگان بپوشاند؛ اما آن عالم متقی و ایران دوست به فشارهای مختلف به‌ویژه از سوی ” عالمان ۹ اسفندی ” و ” وعاظ السلاطین” که از وجوه پخش شده توسط کودتاچیان نیز برخوردار شده بودند ؛ تن نداد و آبرو برای عالمان دینی میهن دوست و مسلمانان میهن پرستار خرید و نام خود را به‌عنوان مرجعی که با کودتای بریتانیائی – آمریکائی و ارتجاعی همکاری ننمود ، ثبت تاریخ میهن کرد، رحمت واسعه حضرت حق بر او باد و نام و یاد او جاودان. شاه فراری از میهن چند روز در انتظار ماند؛ حتی از خیر برگزاری مراسم سلام عید قریان= ۳۰ امرداد – نیز گذشت و چون پاسخی از مرحوم آیت الله بروجردی دریافت نکرد، در نهایت روز ۳۱ امرداد به ایران بازگشت.
بیشتر بخوانید:
ترکمان جوان چگونه به دام ساواک افتاد؟ / ساواک نیروهای تندرو… ۵۲ چالش اجتماعی که ذهن ایران را درگیر کرده است ببینید| دولت ها نمی توانند بهشت بسازند / لاک پشت ها برنده اند نه خرگوش ها ببینید | انتخاب مشترک مردم و نظام، عدم ورود به جنگ غزه بود / باید از ابزار گفت و گو با جهان استفاده کنیم ببینید| کشور مال ماست یعنی چه؟ / بزرگترین مشکل ایران چیست؟
۲۱۶۲۱۶